TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

Kanun Numarası : 2709

Kabul Tarihi : 18/10/1982

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SOSYAL VE EKONOMİK HAKLAR VE ÖDEVLER

V. Vatan hizmeti

Madde 72 - Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir.

1111 Saylılı Askerlik Kanunu

1111 Saylılı Askerlik Kanunu PDF versiynu için.

ASKERLİK KANUNU (1)

Kanun Numarası : 1111
Kabul Tarihi : 21/6/1927
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 12 - 17/7/1927 Sayı : 631 - 635
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 8 Sayfa : 866

Bu Kanun ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe
yönetmelikler için, "Yönetmelikler Külliyatı" nın kanunlara göre
düzenlenen nümerik fihristine bakınız.

Madde 1 – Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince askerlik yapmağa mecburdur.
(Son fıkra mülga: 4/1/1961 - 211/119 md.)
Madde 2 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
(Değişik: 16/4/1987 - 3358/5 md.) Askerlik çağı her erkeğin esas nüfus kütüğünde yazılı olan yaşına göredir ve yirmi yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününden başlayarak 41 yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününde bitmek üzere en çok
——————————
(1) (a) Kanunun adı Askerlik Mükellefiyeti Kanunu iken, 20/11/1935 tarih ve 2850 sayılı Kanunun 1. maddesi ile Askerlik Kanunu olarak değiştirilmiştir.
(b) Bu Kanunun, 10/4/1944 tarih ve 4541 sayılı Kanunda yazılı muhtarlığa ait vazifelerle ilgili hükümleri mezkür kanunun 24. maddesi ile ilga edilmiştir.
(c) Bu Kanunda geçen "erat" tabiri, 4/1/1961 tarih ve 211 sayılı Kanunun 118. maddesi ile "erbaş ve er" olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
(d) Bu Kanunun muhtelif maddelerinde yer alan "artık erat" "ruhsatlı erat" ibarelerinin, bu ibareleri, ihtiva eden maddelerden çıkarıldığı, 27/7/1970 tarih ve 1315 sayılı Kanunun 3. maddesinde belirtilmiş olup, hükmün gereği yerine getirilmiştir.
(e) Bu Kanunun, 16/6/1927 tarih ve 1076 sayılı Kanunda ek ve değişiklik yapan 27/7/1970 tarih ve 1316 sayılı Kanuna aykırı hükümleri, anılan Kanunun 3.maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
(f) Bu Kanunda geçen "ihtiyat zabit ve ihtiyat askeri memurlar" ibareleri 29/11/1983 tarih ve 2962 sayılı Kanunun 2. maddesi ile "yedek subay ve yedek askeri memurlar" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Sayfa 1

832

yirmibir sene sürer. Bu süre,Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum, Milli Savunma Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatılabilir veya kısaltılabilir. Yerli nüfus kütüklerinin birinde yazılı olmayan kimselerin yabancı kütükleri yerli kütükleri gibi sayılır.
Muhacirlerin askerlik çağlarının başlangıcı, geldikleri yılda nüfus kütüklerine geçen yaşlarına ve bu esasa göre hesab olunur. Nüfus doğum kağıdlarında doğumlarının ay ve günü yazılı olmıyanların doğum günleri yılın temmuzunun birinci günü sayılır.
Geldikleri yıl ikinci kanun birinde 22 yaşını bitirmiş olanlar muvazzaf hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları erbaş ve er arasına yedeğe geçirilirler. Bu gibilerin her ne sebeble olursa olsun nüfus kütüğüne yazılmalarının gecikmiş olması, geldikleri zaman yaşlarına göre başlıyacak olan askerlik çağlarını geciktirmez. Bunlar nüfus kütüğüne yazıldıkları tarihten başlayarak iki yıl geçmedikçe talim, manevra ve başka iş için silah altına çağrılmazlar.
(Dördüncü fıkra mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Hükümetçe iskan edilmiyenler veya Hükümetin gösterdiği yerde yurd tutmak istemiyenler yalnız iki yıllık geciktirme hakkından istifade ederler.
Memleketlerinde tahsilleri yedek subay yetişecek derecede olupta, geldikleri tarihte 22 yaşını bitirmiş olanlarla memleketlerinde askerlik yapmış ve fakat 22 yaşını bitirmemiş bulunanlardan yedek subay olmak istiyenler ve geldikleri tarihte 22 yaşını bitirmemiş ve memleketlerinde askerlik etmemiş olanlar iki yıl geciktirme müddetinden sonra 1076 sayılı kanun hükümlerine tabi tutulurlar.
Muhacirler arasında önce tabi oldukları Hükümet ordusunda yedek veya muvazzaf subay olanlardan lazım olan evsafı taşıyanlar staja tabi tutularak, yedek subaylığa geçirilirler.
Umumi seferberlikte muafiyet yoktur.
Ancak nüfus kütüğüne kayıd olundukları tarihten başlayarak üç ay geçmemiş olanların silah altına alınmaları üç ayın sonuna bırakılır. Bir yıl içinde nüfus kütüğüne kayıdlarını yaptırmıyanlar yukarıdaki muafiyetten istifade edemezler.
Eski memleketlerinde askerlik ettiklerini veya bunun yerine bedel verdiklerini tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları yerli erbaş ve er ile yedeğe geçirilirler. Türkiye içinde bir iskan mıntıkasından diğer bir iskan mıntıkasına Hükümetçe naklolunarak yerleştirilen vatandaşlardan mavazzaf hizmete tabi olupta bunu henüz yapmamış olanların bu hizmetleri, yerleşecekleri yere vardıkları tarihten başlayarak iki yıl geciktirilir. (Son cümle mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Kanunen muhacir tanınmıyan mülteciler ve ecnebilerden Türk vatandaşlığına girenler vatandaşlığa alındıkları tarihte hangi yaşta iseler o yaştaki yerli erbaş ve er gibi askerliklerini yaparlar. (Ek cümle: 5/2/2009-5837/1 md.) Çeşitli nedenlerle Türk vatandaşlığını kaybettikten sonra yeniden Türk vatandaşlığını kazananların askerlik işlemlerine, Türk vatandaşlığını kaybettikleri tarihteki durumlarına göre devam edilir.
(Ek fıkra : 25/4/1938 - 3370/1 md.; Mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
(Ek : 6/11/1981 - 2550/1 md.) Türk vatandaşlarından, Kıbrıs Türk Federe Devletinde askerlik yaptıklarını tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmazlar.
(Ek: 21/5/1992 - 3802/1 md.) Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenecek esaslara göre; yurt dışında doğan ve ikamet edenler ile kanuni rüşt yaşına kadar yabancı bir ülkeye gitmiş olanlardan bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan Türk vatandaşları, talepleri halinde, durumlarına uyan ve Kanunun öngördüğü askerlik statülerinden biri içerisinde askerlik mükellefiyetlerini 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar yerine getirebilirler veya tabiiyetinde bulundukları diğer ülkede askerlik yapmış olduklarını belgelemek kaydıyla mükellefiyetlerini yerine getirmiş sayılırlar. Bunların 38 yaş sonuna kadar askerlikleri ertelenmiş kabul edilir.
Sayfa 2

833

Madde 3 – Askerlik çağı, yoklama devri, muvazzaflık ve yedek olmak üzere üç devreye ayrılır.
Madde 4 – (Değişik: 11/8/1941 - 4102/1 md.)
Yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından kıtaya duhule kadardır.
Yoklama devrinde bulunup 8 inci madde mucibince askere istenmesi zamanı gelmemiş olanlarla 19 yaşında bulunanlar, seferberlik zamanlarında veya fevkalade hallerde Milli Müdafaa Vekaletinin istemesi ve İcra Vekilleri Heyetinin kabul ve Reisicumhurun tasdik eylemesile askere alınabilirler.
Bu takdirde bunlardan yoklamaları yapılmış olanlar sevkolunurlar. Yoklamaları yapılmamış olanlar için Milli Müdafaa Vekaletinin tayin eyliyeceği her hangi bir zamanda askerlik meclisleri derhal toplanarak bunların yoklamalarını yaparlar ve askerliğine karar verilenler askere alınırlar.
Bu suretle askere alınanların kanunen alınmaları lazımgelen güne kadar yapacakları askerliği muvazzaf hizmetlerine mahsup edilir.
Madde 5 – (Değişik: 25/1/1984 -2973/1 md.)
(Değişik: 21/7/1999 - 4414/2 md.) Erbaş ve erler için muvazzaflık hizmeti süresi; Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığında on sekiz aydır. Bu sürenin, barışta, önce on beş aya ve bilahare on iki aya kadar indirilmesine, Silahlı Kuvvetlerin de ihtiyacı dikkate alınarak, Bakanlar Kurulunca karar verilebilir.
(Ek: 21/7/1999 - 4414/2 md.) 1076 sayılı Kanun hükmüne tabi yükümlülerden; bu yükümlülüklerini istekleriyle veya seçim sonucu yedek subay adayı olmadıkları için erbaş veya er olarak yerine getireceklerin hizmet süresi aynı celbe tabi olup, yedek subay adayı olarak ayrılanların hizmet süresinin yarısı kadardır.
Bu hizmetler askerlik şubesinden sevk tarihinden başlar. Belirtilen sürelerden fazla askerlik yapanların fazla hizmetleri, askerlik çağının sonundan iki kat olarak düşülür.
Bu Kanunun tespit ettiği esaslar dışında veya muvazzaflık hizmetini yapmadıkça hiç bir fert askerlik çağından çıkarılamaz.
Madde 6 – (Mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Madde 7 – Muvazzaflık devrinin hitamından askerlik çağının nihayetine kadar olan kısım yedek devridir.
Bahriyede askerlik yapıp yedeğe geçenlerin bahriyeye alınmıyacak olanları kara ordusu yedeği sayılır.
Madde 8 – Her sene yoklamaları yapılarak numara çeken veya numarasız asker edilenler ihtiyaca göre Müdafaai Milliye Vekaletinden verilecek emir üzerine 21 yaşına girdikleri sene Mayısının veya Teşrinisanisinin birinci günlerinde kıtaata girmiş bulunmak üzere bir veya iki defa çağırılırlar.
Madde 9 – İhtiyaç halinde askerin toplanması ve terhis zamanları Erkanı Harbiyei Umumiyenin göstereceği lüzum ve Heyeti Vekilenin kararı üzerine Müdafaai Milliye Vekaletince kısmen veya kamilen değiştirilir.
Madde 10 – (Değişik: 20/11/1984 - 3081/1 md.)
Askerlik yükümlülüğüne tabi tutulma ve bu yükümlülüğün nasıl yerine getirilmiş sayılacağına dair esaslar aşağıda gösterilmiştir.
1. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Her celp yılından evvel o yıl silah altına alınacak miktar, kaynak olarak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilerek Genelkurmay Başkanlığına bildirilir. Genelkurmay Başkanlığı da Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç miktarını tespit ederek Milli Savunma Bakanlığına bildirir.
Sayfa 3

834

2. (Değişik: 21/5/1992 - 3802/2 md.) O yıl askere alınacakların tamamı, mevcut celp sistemine uygun olarak temel askerlik eğitimine tabi tutulur. Her celp döneminde eğitim merkezlerine sevk edilen miktar Genelkurmay Başkanlığınca belirlenenden fazla ise; ihtiyaç fazlası olan yükümlüler, temel askerlik eğitimini müteakip, o yılın 1 Ocak tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları esas alınarak, dövizle askerlik için tespit edilen miktarın yarısının karşılığı Türk Lirası bedel ödemek veya istekte bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmak suretiyle askerlik hizmetlerini yerine getirmiş sayılırlar.
Saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda bulunanlar ihtiyaç fazlası kapsamına alınmazlar
3. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Genelkurmay Başkanlığınca Silahlı Kuvvetlerin ihtiyacı olarak belirlenen yükümlüler askerlik hizmetini bu Kanun hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
Bedel ödemek isteğinde bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirileceklerin miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası miktarından az ise; geri kalan ihtiyaç fazlası yükümlüler kalan askerlik hizmetini, bu Kanun hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
4. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) İhtiyaç fazlası yükümlülerle ilgili işlemler aşağıda belirtilmiştir.
A) Bedel ödemeye istekli olanlar ile ilgili işlemler:
a) Temel askerlik eğitimini müteakip, her celp döneminde, bedel ödeyecek yükümlü miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası ve kamu kurum ve kuruluşları tarafından istenen yükümlü miktarı dikkate alınarak Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilir.
b) Askerlik yükümlülüklerini bedel ödeyerek yerine getirecekler istekle tespit edilir.
c) İstekli miktarı Genelkurmay Başkanlığınca tesbit edilen miktardan fazla olduğu takdirde; bedel ödeyecekler, bedel ödemeye istekli olanların tamamının iştirak ettirileceği kura ile tespit edilir.
d) İstekli miktarı, Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilen miktara eşit veya az ise;kuraya başvurulmaz ve bunların tamamı bedel ödeyerek askerlik yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılırlar.
e) Bedel ödemekten vazgeçen veya ödeme yükümlülüklerini vaktinde yerine getirmeyen yükümlüler, kalan askerlik sürelerini Türk Silahlı Kuvvetlerinde erbaş veya er olarak tamamlarlar.
f) Bedel ödeme esasları ve yükümlüler için uygulanacak işlemler ile bedel verecek yükümlülerin tespiti işlemi Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir.
B) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlülerle ilgili işlemler:
a) Yükümlü istihdam etmek isteyen kamu kurum ve kuruluşları, ihtiyaç miktarını her celp döneminden iki ay önce bağlı veya ilgili bulundukları Bakanlık kanalı ile Milli Savunma Bakanlığına bildirirler.
b) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlüler, bedel ödemek isteyenler dışında kalan yükümlüler arasından, Genelkurmay Başkanlığınca belirlenecek miktar ve esaslara göre, kura çekmek suretiyle tespit edilir ve ayrılır. Genelkurmay Başkanlığınca Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacı olarak önceden belirlenen tahsil ve meslek gruplarında bulunan yükümlüler bu kuraya iştirak ettirilmezler.
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilen yükümlülerin istihdam şekilleri ile tabi olacakları esas ve usuller Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir.
d) İhtiyaç fazlası olarak kamu kurum ve kuruluşları emrine verilen yükümlüler hakkında firar, hava değişimi ve izin tecavüzü, kısa süreli firar ve izin tecavüzü suçlarından dolayı Askeri Ceza, Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun ve Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri
Sayfa 4

835


uygulanır. Bu konularda yükümlünün görev yerine en yakın askeri mahkeme veya disiplin mahkemesi yetkilidir.
e) Bu yükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştıkları süre içerisinde askerliğe elverişli olmadıkları yolundaki müracaatları askeri hastaneler sağlık kurullarınca incelenerek, askerliğe elverişli olmadığı tespit edilenler hakkında "Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği" hükümleri uygulanır.
f) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilecek yükümlülerin muayene ve tedavileri ile her türlü sağlık işlemleri görevlendirildikleri kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılır.
g) Yükümlülerin Silahlı Kuvvetlerdeki erbaş ve erler gibi iaşe edilmeleri, giydirilmeleri, barındırılmaları ve diğer istihkakları Bakanlar Kurulunca belirlenecek esaslara göre bağlı bulundukları kamu kurum ve kuruluşlarınca karşılanır.
h) Yükümlüler diğer hususlarda verildikleri kamu kurum ve kuruluşlarının statüsüne tabidir.
5. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Yükümlülerin çalıştırılacakları kamu kurum ve kuruluşlarının Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkileri, terhis işlemleri, kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir.
6. Yükümlülüklerini kamu kurum ve kuruluşlarında çalışarak veya para ödeyerek yerine getirenler terhis edilerek yedeğe alınırlar. Bunların tamamı veya bir kısmı, eğitim, tatbikat, asayiş, olağanüstü hal, sıkıyönetim veya savaş hallerinde Bakanlar Kurulu Kararıyla göreve çağırılabilirler.
7. (Değişik: 16/4/1987 - 3358/6 md.) Seferberlik ve savaş hallerinde, bu maddenin askerlik yükümlülüğünün bedel ödeyerek veya kamu kurum ve kuruluşlarında çalışılarak yerine getirilmesi ile ilgili hükümleri uygulanmaz.
8. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre bedeni kabiliyeti askerliğe elverişli olmayanlar askerlik hizmetinden muaf tutulurlar.
9. (Değişik: 5/2/2009 - 5837/2 md.) Askerlik hizmetini yerine getirmekte iken ölen, akıbeti meçhul kalan, hakkında gaiplik kararı alınan veya maluliyet aylığı bağlanmasını gerektirecek biçimde malul olanların;
a) Baba ve annesinin müşterek olarak talep ettiği veya baba ya da annesinden biri ölmüş ise sağ olanın talep ettiği kardeşlerinden biri, istekli olmadıkça silah altına alınmaz veya silah altında ise terhis edilir,
b) Baba ve annenin müştereken anlaşamadıkları veya her ikisinin de ölmüş olması durumunda; öncelikle silah altında olan kardeşi var ise istekli olması halinde terhis edilir, silah altında olan kardeşi yok ise veya silah altında olan kardeşi terhis olmak istemez ise askerlik hizmet sırası gelen ilk kardeş istekli olmadıkça silah altına alınmaz.
Askerlik hizmetini yerine getirmekte iken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında hayatını kaybeden yükümlülerin kendilerinden olma erkek çocukları ile aynı anne ve babadan olan kardeşlerinin tamamı, istekli olmadıkça silah altına alınmaz ve silah altındakiler istekleri halinde terhis edilir.
Bu bent hükümleri seferberlik ve savaş halinde uygulanmaz.
10. Türkiye'ye girdikleri tarihte yirmiiki yaşını doldurmuş veya geldikleri memlekette askerlik yapmış oldukları anlaşılan, Türkiye Cumhuriyeti uyruğuna girmiş göçmenler asker edilmezler.
11. Barışta, sıkıyönetim, olağanüstü hal veya seferberlik hallerinde veya savaşta, askerliğini henüz yapmadan, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum üzerine Bakanlar Kurulunun gerekli gördüğü sahalarda özel olarak görevlendirilen gönüllüler, Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen şartlara uydukları takdirde askerlik hizmetinden muaf tutulur.
12. Mülteciler ve Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda olmayanlar asker edilmezler.(1)
13. (Değişik: 28/5/2003-4861/24 md.) Harp okulları, Gülhane Askeri Tıp Akademisi ve astsubay meslek yüksek okulları veya Türk Silâhlı Kuvvetleri adına okudukları üniversite, fakülte veya yüksek okullardan ilişiği kesilenlerin, bu okullarda ay olarak okudukları sürenin üçte biri muvazzaflık hizmetinden sayılır. Bu yükümlüler mutlaka temel askerlik eğitimine tâbi tutulur. Ancak, harp okullarında geçen sürenin muvazzaf askerlik hizmet süresini karşılaması halinde, bunlar, temel askerlik eğitimine tâbi tutulmadan yedeğe geçirilirler.
——————————
(1) Bu maddenin uygulanmasında ek 1, 2 ve 3 üncü maddelere bakınız.
Sayfa 5

836

Madde 11 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Gönüllü asker, ancak deniz ve jandarma sınıflarile astsubaylık için alınır. Gönüllü için asgari kabul haddi on sekiz yaşını ikmaldir. (1)
Madde 12 – Son yoklamada bulunmıyan ve bulunamadıklarına dair bu kanunda yazılı bir mazeret gösterememiş olanlara (Yoklama kaçağı), son yoklamada bulunarak numara ile veya numarasız asker edildikleri halde istenildikleri sırada gelmeyenlere veya gelipte askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin toplandıkları yerlerden veya yollardan savuşanlara (bakaya), askere girdikten sonra izin almaksızın savuşanlara (firar), askerde iken işleri için veya hastalanarak izin veya tebdilihava aldıkları halde izin veya tebdilihava gününü geçirenlere de (izinsiz), yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus ve ahziasker kütüğüne geçirmemiş bulunanlara da (saklı) denir. Alelümum altı ay ve daha fazla talim görmüş erbaş ve ere (usta asker), altı aydan daha az talim görmüş veya hiç talim görmemiş erbaş ve ere (acemi asker) denir.
Askerlik daireleri
Madde 13 – Asker almak işlerinde Türkiye Cumhuriyeti kolordu mıntakalarına ve kolordu mıntakaları askerlik dairelerine, askerlik daireleri askerlik şubelerine ayrılmıştır. Şubeler dairelere, daireler fırka veya kolordulara ve kolordular Müdafaai Milliye Vekaletine bağlıdır.
Yoklama
Madde 14 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/3 md.)
Askerlik çağına girenlerin asker kütüğüne yazılanları, sağlık ve sağlamlıklarıyla okuyup yazmaları, tahsil dereceleri, sanatları ve nerelerde bulundukları hakkında yapılacak işleme (yoklama) denir. Askerlik çağına girenlerden yoklama devresinde bulunanlar, biri yirmi yaşlarına girdikleri senenin ocak ayının birinci gününden başlayarak haziran sonunda bitmek üzere (ilk yoklama), diğeri her askerlik dairesi dahilinde temmuz ayının birinci gününden ekim ayı sonuna kadar devam eden süre içinde bitmek üzere (son yoklama) adlı iki yoklamaya tabi tutulurlar. Bu yoklamalar yapılırken, her yıl yedeklerin de yoklamaları yapılır. Yedeklik yoklaması yaş sınırı, ihtiyaç halinde Milli Savunma Bakanlığınca on yıla kadar indirilebilir.
Madde 15-16 – (Mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Askerlik çağına girenlerin yoklamalarının nasıl yapılacağı
İlk yoklama
Madde 17 – (Değişik: 27/7/1970 - 1315/1 md.)
Her yıl askerlik çağına giren yükümlülerin nüfus kayıtlarına göre tespit edilen künyeleri askerlik şubelerince, yükümlülerin nüfusa kayıtlı olduğu yer askerlik şubeleri ile köy muhtarlıklarında 1 Nisandan 30 Nisana kadar askıya asılmak suretiyle ilan edilir. Bu ilan yükümlülere tebliğ mahiyetindedir.
O yıl askerlik çağına girdiği halde her ne sebeple olursa olsun köy ve mahalle muhtarlıklarında asılan listelerde ismi olmayan veya sehven yazılan vatandaşlar 15 Mayısa kadar nüfus idarelerine müracaat ederek gerekli düzeltmeyi yaptırmaya mecburdurlar. Süresi içinde müracaat etmiyenler, ilk yoklama kaçağı addedilerek 83 üncü maddeye tabi tutulurlar.
Askerlik çağına girenlerin ilk yoklamaları ile yedeklerin yoklamalarının nasıl yapılacağı ve bu yoklamalarla ilgili diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.
Madde 18 – 19 – (Mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Son yoklama
Madde 20 – Her sene Temmuzun birinci gününden başlamak üzere askerlik meclislerince o sene ilk yoklama cetveline yazılmış olanlarla geçen sene askerlik meclislerince yapılan son yoklama üzerine ertesi seneye bırakılmış bulunanların son yoklamalarına başlanır.
——————————
(1) Bu maddedeki “gedikli küçük zabitlik” ibaresi, 22/3/2000 tarih ve 4551 sayılı Kanunla “astsubay” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.
Sayfa 6

837

Madde 21 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/4 md.)
Askerlik meclisleri aşağıdaki üyelerden oluşur:
1. İllerde vali veya vali yardımcısı, ilçelerde kaymakam.
2. Askerlik şubesi başkanı veya vekili.
3. İki hekim.
4. İllerde nüfus ve vatandaşlık müdürü, ilçelerde nüfus müdürü.
Vali, vali yardımcısı veya kaymakamların askerlik meclisine katılmaması durumunda, askerlik şubesi başkanı meclise başkanlık eder. Askerlik meclisine katılacak hekimlerden biri sivil olabilir.
Askere sevk edileceklerin sınıflandırma işlemleri, Milli Savunma Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikte belirtilecek usul ve esaslara göre yapılır.
Madde 22 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/5 md.)
Askerlik meclislerinde kararlar, oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması durumunda, meclis başkanının bulunduğu tarafın kararı kabul edilir. Verilen karara itirazı olan üyeler, itiraz gerekçelerini yoklama evrakına yazarlar.
Madde 23 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/6 md.)
Askerlik meclisinde bulunması gereken askerî hekimler Genelkurmay Başkanlığı, sivil hekimler mülki amirler tarafından görevlendirilirler. Askerlik meclisinin toplanmadığı zamanlardaki son yoklama işlemlerinde, askerî hekim şartı aranmaz.
Madde 24 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/7 md.)
Askerlik şubeleri, son yoklama tarihlerini mahallin en yüksek mülki amirine bildirerek, askerlik meclisinin belirlenen günde toplanmasını ve muhtarların, o yıl askerlik çağına girenler ile bir önceki sene ertesi yıla terk edilenlerin muhtarlıklarda asılarak ilan edilecek listeleriyle birlikte belirlenen günde askerlik şubelerine gelmelerini ister.
Sayfa 7

838

Madde 25 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/8 md.)
Milli Savunma Bakanlığı tarafından, o yıl askerlik çağına girenler ile bir önceki sene ertesi yıla terk edilenlerin son yoklamalarının yapılacağı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu aracılığıyla duyurulur. Bu duyuru yükümlülere tebliğ mahiyetindedir.
Madde 26 – (Değişik: 21/5/1992 - 3802/3 md.)
Çağrılan kişilerden köy ve mahallelerinde veya ilçelerinin diğer bir köy ve mahallesinde bulunanlar ilçeleri merkezinde, ilçeleri sınırları içinde bulunmayanlar, bulundukları yerin ilçe merkezinde toplanacak askerlik meclisinde, yabancı ülkelerde bulunanlar bulundukları yerin elçilik ve konsolosluklarında, nüfus cüzdanı ve bir okulda okumuşlarsa öğrenim durumlarını gösterir okul idarelerinden verilen öğrenim durum belgesi ile bizzat bulunmaya mecburdurlar. Bizzat bulunamayacak derecede hastalık veya arızası olanlarla hapiste, tutuklu veya orta veya yüksek öğrenimde olup henüz okullarını bitirmemiş olanlar, hastalıkları veya arızaları hakkında usulüne uygun rapor veya okumakta oldukları okullardan verilmiş veya elçilik ve konsolosluklardan onaylı öğrenim durumlarını gösterir belge göndermeye ve hapisliklerinin veya tutukluluklarının nedenini bildirmeye, askerlik şubeleri ve elçilik veya konsolosluklar da bu husustan haber verilmiş olsun olmasın ihtiyar meclis ve heyetlerinden ve sair kişilerden ve ilgili kurumlardan yapılacak işlemleri sormaya ve askerliklerini bu sorgu neticesine ve muayenelerine göre kararlaştırmaya mecburdurlar.
İlçeleri dışındaki askerlik şubelerine ve elçilik veya konsolosluklara gidenlerin yapılan yoklamaları, bekletilmeksizin yerli askerlik şubelerine, varsa rapor ve öğrenim belgeleri ve hapislik veya tutukluluk nedenleri ile birlikte bildirilir ve bu gibilerin askerlikleri bu bilgilere göre kararlaştırılır.
Askerliğe elverişli olmadıklarını öne sürerek bulundukları yabancı ülkelerdeki elçilik veya konsolosluklara başvuranların sağlık muayeneleri, elçilik veya konsolosluklar tarafından uygun görülen resmi hastanelerde yaptırılır ve bu muayene sonucu alacakları raporlar elçilik veya konsolosluklar tarafından onaylanarak Milli Savunma Bakanlığına gönderilir. Bunların askerlik işlemleri, Milli Savunma Bakanlığı tarafından raporları üzerinde yapılacak inceleme sonucu kararlaştırılır. Bu kararlara itiraz halinde, yurt içindeki askeri hastanelerde yaptırılacak muayene sonucu verilecek raporlara göre işlem yapılır. Askerliğe elverişli olmadıklarına karar verilenlerden askerliğe elverişli oldukları şikayet veya ihbar edilenlerin durumları, Milli Savunma ve Dışişleri Bakanlıkları tarafından müştereken mahallinden araştırılır, araştırma sonucu askerliğe elverişli olduklarına kanaat getirilenler, yurt içinde tam teşekküllü askeri hastanelere sevk edilerek, sağlık kurulları tarafından verilecek raporlara göre kesin işleme tabi tutulurlar.
Madde 27 – Kararlaştırılan günde hangi köy ve mahallede bulunanların yoklaması yapılacaksa ona ait yoklama cetvelindeki isimler aşikar olarak okunur. İsimleri okunanların gelip gelmedikleri ve gelenlerin isim sahipleri olup olmadıkları ihtiyar meclisi ve heyetlerinden ve arkadaşlarından sorulur. Gelenlerin hüviyet cüzdanları istenilerek cetveldeki ismiyle karşılaştırılır. Birbirini tutmıyacak olursa se-
Sayfa 8

839

bebi sorulur ve anlaşılarak kanun dairesinde düzeltilir ve meclis hekimleri tarafından bütün vücutları muayene ettirilir. Askere elverişli olup olmadıklarına ve kısa hizmet şeraitini haiz bulunup bulunmadıklarına göre askerliklerine karar verilir ve verilen kararlar yoklaması yapılanlara tebliğ ve şube ve nüfustaki yoklama cetvellerinin ve hüviyet cüzdanlarının hanei mahsuslarına işaret edilir.
Hekimler hastalığın ne olduğunu ve askerliğe yarayıp yaramıyacağını ve bunun kabiliyeti bedeniye talimatnamesi cetvelinin hangi maddesine göre yapıldığını cetvellere yazar ve altını imza eylerler.
Madde 28 – (Değişik: 27/7/1970 - 1315/1 md.)
Son yoklamaları yapılan kimseler Türk Silahlı Kuvvetleri Beden Kabiliyeti Yönetmeliğine göre ikiye ayrılırlar.
1. Askerliğe elverişli olanlar,
2. Askerliğe elverişli olmıyanlar.
Askerliğe elverişli olmıyanlar asker edilmezler.
Askerliğe elverişli olup olmadıklarının tespiti için yoklama kurullarınca bir hastane sağlık kurulu muayenesine gönderilmelerinde zaruret görülenlerin, yönetmelikte tespit edilecek esaslara göre yol ve iaşe masrafları Devletçe ödenir.
Madde 29 – Sağlam veya sakat askerlik yapabilecekleri anlaşılanlara ayrı ayrı numara çektirilir. Askere çağırılmak işbu numara sıralarına göre yapılır.
Numara çektirilmeksizin asker edilecekler sıraya tabi tutulmaz ve birinci numarayı alanlardan daha evvel çağrılır.
Madde 30 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/9 md.)
Son yoklama sırasında, askerlik şubesine veya yurtdışı temsilciliklerine gelmemiş ve 26 ncı madde gereğince gelmeme sebebini bildirmemiş kişiler, yoklama kaçağı olarak kabul edilir.
Yoklama kaçakları, askerlik ödevlerini yerine getirmek maksadıyla yakalanmaları için Milli Savunma Bakanlığınca İçişleri Bakanlığına, askerlik şubelerince de mahallin en büyük mülki amirine bildirilirler. Yakalanarak muhafaza altına alınan yükümlüler, vakit geçirmeksizin ve en geç yirmidört saat içerisinde en yakın askerlik şubesine getirilirler. Askerlik şubesince teslim alınamayan yükümlüler, ilgili kolluk kuvveti tarafından hazırlanan tutanağa istinaden derhal serbest bırakılırlar.
Madde 31 – (Değişik: 27/7/1970 - 1315/1 md.)
Şubeleri dışındaki il ve ilçelerle, dış ülkelerde son yoklamasını yaptıranların her ne sebeple olursa olsun tayin edilen günde son yoklamaya gelmiyenlerin kur'a numaraları nüfusa kayıtlı bulundukları yer askerlik meclislerince çekilir. Askerliğe elverişli olanların kur'a çekimine esas olacak sıra numaraları asker alma teşkilatınca yönetmelik esaslarına göre verilir.
Madde 32 – Her kazada numara çekildikten sonra örneği veçhile bir istatistik cetveli yapılır ve alt tarafı askerlik meclisi reisi ve azaları tarafından tasdik edilerek yoklama cetveline yapıştırılır. İstatistiğin yapılmasiyle son yoklama bitmiş sayılır. Bu cetvelin sureti şube tarafından askerlik dairelerine ve askerlik dairelerince dahi şubelerden gelen cetveller birleştirilerek fırka veya kolordulara ve kolordulardan Müdafaai Milliye Vekaletine gönderilir. Bu cetveller erbaş ve er tertibine esastır.
Madde 33 – (Mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Kısa hizmet
Madde 34 – (Mülga: 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Sayfa 9

840

Ertesi seneye bırakma
Madde 35 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Son yoklama sırasında aşağıda gösterilen sebeblerle askerlik yapmıyacakları anlaşılanların muamele ve muayeneleri ertesi seneye bırakılır:
A) Vücudları askere yarıyacak derecede büyümemiş olanlar.
B) Zamanın geçmesiyle veya tedavi ile geçecek illet ve hastalıkları olduğu sıhhi muayene neticesinde anlaşılanlar ve mevkuf veya mahpus olanlar (bunlardan işbu kanunda yazılı çağırılma zamanına kadar iyileşecekleri veya mahpusiyetleri biteceği anlaşılanlar ertesi seneye bırakılmayıp bedeni kabiliyetlerine göre asker edilirler).
C) (Değişik: 11/9/1940 - 3920/1 md.) Askeri mekteplerle nizamname ve talimatnamelerine göre devam mecburiyeti olan resmi ve yüksek mekteplerle liseler ve orta mekteplerde ve tali meslek mekteplerinde veya bu derecelerde olduğu Maarif Vekaleti tarafından veya müdürlüklerinden tasdik edilen hususi ecnebi mekteplerde ve aynı vasıfta bulundukları Maarif Vekaletince tasdikli memleket harici mekteplerde okumakta oldukları anlaşılanlar (Bunların ertesi seneye terki en çok 29 yaşını bitirinciye kadar uzar. Bu yaşa kadar tahsillerini bitirmemiş olanlar, iki sene üst üste sınıf geçemeyenler, yüksek bir mektebi bitirdikten sonra diğer yüksek bir mektebe veya ihtisas şubelerine ayrılmış müesseselerin ve Üniversitenin bir şubesini bitirdikten sonra diğer şubesine girenler; ertesi seneye bırakılmayıp asker edilirler. İşbu talebenin derslerine muntazaman devam etmeleri şartiyle tahsil saatleri haricinde memuriyet, vazife, sanat, ticaret ve ziraatle iştigalleri tecillerine mani teşkil etmez.)
Son yoklama sırasında orta veya yüksek bir mektebi bitirerek memleket içinde ve dışında daha yüksek mekteplere kabul zamanı olmadığından dolayı girmemiş olanlar o sene içinde girerek lazımgelen vesikaları gösterdikleri takdirde ertesi seneye bırakılırlar.
29 yaşına kadar ertesi seneye terkedilecek talebeler bir seferberlik halinde lüzum ve ihtiyaca göre, doğum sırasiyle asker edilir.
(Ek fıkra: 12/7/1941- 4092/1; değişik: 9/5/1967 - 865/1 md; Mülga: 27/7/1970 -1315/3 md.)
D) İki oğlu olupta biri askerde bulunan bir baba veya dul ananın askerlik çağına giren diğer oğlu, kardeşi muvazzaf hizmetini bitirinciye kadar.
Bir baba veya dul ananın ikiden ziyade oğlu olupta ikisi askerde iken askerlik çağına giren diğer oğulları kardeşlerinden birisi muvazzaf hizmetini bitirinciye kadar sevkolunmazlar (on beş yaşından küçük olanlar ve geçime yardım edemiyecek derecedeki malüller hesaba katılmaz).
Bu fıkraya tabi olanların muamelesi, celb ve sevk zamanında sevkin geciktirilmesi ve birlikte askere alınacaklar için baba veya dul ana hangisinin bırakılmasını isterse onun bırakılması suretiyle yapılır.
İşbu fıkranın hükümleri harb olmadığı zamana mahsustur.
E) (Ek: 17/2/1947 - 5010/1 md.; Değişik: 11/6/2008 - 5768/1 md.) Millî Savunma Bakanlığınca belirlenecek esaslar çerçevesinde;
1) 8/6/1984 tarihli ve 217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarında görevli olup hizmetinin özelliği sebebiyle sevkinin tehirine ihtiyaç duyulan kamu personelinin,

Sayfa 10

840-1

2) Devlet veya kendi hesaplarına yurt içinde veya yurt dışında staj, yüksek lisans, ihtisas veya doktora yapanların,
bağlı oldukları bakanlığın, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile Türkiye Büyük Millet Meclisi gibi herhangi bir bakanlığa bağlı veya ilgili bakanlığı bulunmayan kurum personeli ile staj, yüksek lisans, ihtisas veya doktora yapanların ilgili kurum amirinin teklifi üzerine, 35 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar,
3) Aktif spor hayatının aşağıda belirtilen şartlarda devam ettiğinin belgelendirilmesi ve müteakip sevk tehirleri için Milli Savunma Bakanlığınca belirlenecek oran kadar kadroya girmek kaydıyla;
a) Olimpiyat oyunları, Dünya ve Avrupa şampiyonaları ile uluslararası müsabakalarda ilk üç dereceye giren sporcular ile bu dereceleri alan takımların kadrolarında yer alan sporcuların,
b) A Büyükler Milli Takım kadrolarında yer alan sporcuların,
c) Türkiye Profesyonel 1 inci veya 2 nci futbol liglerinde yer alan takımların kadrolarında bulunan profesyonel futbolcuların,
ç) Üç ve daha fazla ligi bulunan diğer spor dallarında, en üst iki ligde yer alan takımlar ile en az iki ligi bulunan spor dallarında, en üst ligde yer alan takımların uluslararası kuralların öngördüğü sayıdaki sporcuların,
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün veya ilgili özerk federasyon başkanlıklarının teklifi üzerine, 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar,
askere celp ve sevkleri tehir edilebilir.
86 ncı veya 89 uncu maddelere tabi olanların sevkleri tehir edilmez. Ancak, 86 ncı veya 89 uncu maddeye tabi olan yükümlülerden, sevk tehir işlemine neden olan görev, staj, yüksek lisans, ihtisas veya doktora öğrenimi ile sporcuların erteleme kapsamındaki kulüpleri ile sözleşme başlangıç tarihleri, yoklama kaçağı veya bakaya kaldıkları tarihten önce olanların sevk tehiri işlemi yapılabilir.
Askere celp ve sevki tehir edilenler, tehir müddetinin bitiminden önce sevk tehirine sebep olan çalışmalarını veya öğrenimlerini bıraktıklarında veya sözleşmesi feshedilen, hak mahrumiyeti cezası verilen, erteleme kapsamında bulunmayan liglerdeki takımların kadrolarına geçen sporcuların durumu, tehir teklifini yapan makamlar tarafından, iki ay içinde Milli Savunma Bakanlığına bildirilir. Bu yükümlülerin sevk tehir işlemleri, Milli Savunma Bakanlığınca iptal edilir. Sevk tehirinin iptalini gerektiren durumun zamanında Milli Savunma Bakanlığına bildirilmemesi, teklif yapan makamların ve hakkında sevk tehiri teklifinde bulunulanların sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Sevk tehiri şartlarını taşımadığı, bilgi veya belgeleri gerçeği yansıtmadığı halde askere sevkinin tehir edildiği tespit edilenlerin askerlik işlemleri, sevk tehiri işlemi yapılmadan önceki durumları, sevk tehiri şartlarını kaybettiği tespit edilenlerin ise, sevk tehiri şartlarını kaybettikleri tarihteki durumları dikkate alınarak yürütülür. Askerlik işlemlerinin yürütülmesine ilişkin görevlerini veya sorumluluklarını zamanında yerine getirmediği tespit edilenler hakkında 92 nci, 93 üncü veya 100 üncü maddeler gereği gerekli kovuşturmalar başlatılır, ancak bu durum yapılacak olan diğer adli işlemlere engel teşkil etmez.
Sevk tehiri işlemlerinin yürütülmesine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.

Sayfa 11

840-2
Sayfa 12

841

F) (Ek: 17/5/1961 - 303/1 md.) Yüksek öğrenim mezunlarından mesleklerine ait staj ve ihtisaslarını ikmal ettikten sonra, yurt içinde veya yurt dışında, çalıştıkları bilim dallarına dünya ölçüsünde bir yenilik veya ilerleme getiren orijinal araştırmalarda bulundukları, çalıştıkları ilim müesseselerince tevsik ve talep edilenlerin askere celp ve sevkleri, Milli Savunma Bakanlığınca 36 yaşını dolduruncaya kadar geri bırakılabilir.
G) (Ek: 27/4/1976 - 1983/1 md.; Değişik: 2/7/2005 - 5380/1 md.) Oturma veya çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren veya bir meslek ya da sanat mensubu sıfatı ile yabancı ülkelerde bulunan yükümlüler, durumlarını ispata yarayan belgeler ile bağlı bulundukları Türk konsolosluklarına başvurmaları hâlinde, bunların son yoklama, celp ve sevk gibi her türlü askerlik işlemleri, Millî Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecek usûl ve esaslara uygun olarak 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ertelenebilir.
Erteleme şartlarına haiz olmadıkları anlaşılanlar veya erteleme sebebi ortadan kalkanlarla kendi istekleriyle erteleme hakkından vazgeçenlerin ertelemeleri iptal edilerek, askere sevkleri sağlanır. (1)
Madde 36 – (Değişik: 16/4/1987 - 3358/7 md.)
Ertesi seneye bırakılanlar, erteleme süreleri dolmadan kendi istekleri ile veya ertesi seneye bırakılma sebeplerinin ortadan kalkması halinde o yıl askere sevk edilebilirler.
Ancak son yoklama sırasında lise veya dengi okulu bitirerek yurt içinde veya yurt dışında daha yüksek bir okula aynı yıl içerisinde giremediklerinden askerliklerine karar alınanların istekleri halinde askere celp ve sevkleri iki yıl geri bırakılır.
Üç yıl veya daha aşağı öğrenim veren yüksek okullardan mezun olanlarla, öğrenim gördükleri fakülte ve yüksek okulları bitiremeyerek ayrılanlardan,ayrıldıkları yıl askerliklerine karar alınanlardan öğrenime devam etmek isteyenlerin askere celp ve sevkleri bir yıl geri bırakılır.
İki ve üçüncü fıkralarda durumları açıklananlar müteakip yılın Aralık ayının son gününe kadar bir yüksek öğrenim kurumuna girdiklerine dair belge getirmeleri halinde haklarında alınan karar, askerlik meclisi toplu değilse idare kurullarınca ertesi seneye terk şeklinde değiştirilir.
Ertesi seneye terk edilenlerden mezun olanlar ile çeşitli nedenlerle okulları ile ilişiği kesilenlerin bu durumları fakülte ve yüksek okullar tarafından iki ay içinde kayıtlı bulundukları askerlik şubelerine bildirilir.










——————————
(1) Hernekadar 2/6/1929 tarih ve 1507 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde, bu maddenin (H) fıkrasının ilga edilmiş olduğu belirtilmiş ise de, maddenin bu tarihten önceki ve sonraki metinlerinde böyle bir fıkra mevcut değildir.
Sayfa 13

842

(Ek fıkra: 20/11/2007-5713/1 md.) Dört yıl ve daha uzun süreli yüksek öğretim kurumlarından yahut bunların dengi olduğu kabul edilen okullardan mezun olan yükümlülerin askere sevkleri, istekleri halinde mezuniyet tarihinden itibaren iki yıla kadar, yüksek lisans eğitimini tamamlayanların ise bir yıla kadar tehir edilebilir. Yurt dışındaki öğrenim kurumlarından mezun olanlara, talepleri halinde, denklik işlemlerini tamamlayabilmeleri için ayrıca bir yılı geçmemek üzere sevk tehiri hakkı tanınabilir. Buna ilişkin usul ve esaslar Millî Savunma Bakanlığınca belirlenir.
Madde 37 – Otuz beşinci maddenin "A" ve "B" fıkralarında yazılı zayıf ve malüllerden ertesi seneye terklerini icap ettiren zafiyet ve malüliyetleri beş sene müddetle uzayanlar beşinci sene toplanacak askerlik meclisleri tarafından çürüğe çıkarılır. Ertesi seneye terkolunanların askerlik meclislerince bu suretle sıhhi muayene ettirilmeleri harb olmadığı zamanlara munhasır olup harb zamanlarında askerlik meclislerinin toplanması veya dört sene geçmiş bulunması gibi haller aranmaksızın bunların tekrar muayene ettirilmesi ve sağlam ve sakat olanlarının askere gönderilmesi hususuna Müdafaai Milliye Vekaleti emir verebilir.
Madde 38 – Yoklama kaçaklarından olup arkadaşlarının sevkinden evvel gelmeleri veya ele geçmeleri hasebiyle askerlik meclislerince veya idare heyetlerince numarasız asker edileceklerin muayenesi, varsa mahallerince iki askeri hekim, yoksa askeri hekim bulunan en yakın yerde yaptırılır. Bunların ve son yoklamada sağlam veya sakat asker edilmiş oldukları halde çürüklük iddiasında bulunarak ikinci bir muayene istemeleri hasebiyle daha yüksek muayene heyetlerine gönderilmelerine lüzum görülenlerin gitme gelme paraları kendileri tarafından verilir.
Madde 39 – (Değişik: 15/12/1941 - 4152/1 md.)
(Değişik birinci fıkra: 5/2/2009 - 5837/10 md.) Barışta, muvazzaf ve yedek erbaş ve erlerden askere çağırıldıkları sırada tutuklu ve hükümlü bulunanlar, tahliyelerine kadar sevk edilmezler. Bunlardan askerlikle ilişiği olanlar tahliyelerinde serbest bırakılmayarak, ilgili kolluk kuvvetlerince askerlik şubelerine teslim edilirler. Askere sevklerinden önce işledikleri suçlardan dolayı, mahkemelerce bir yıl ve daha az süreli hürriyeti bağlayıcı bir ceza veya para cezasından çevrilme hapse mahkûm olup da hükümleri askerde iken bildirilenlerin cezaları, terhislerinden sonra infaz edilir.
Bu kabil mahkümlar terhis edildikleri zaman serbest bırakılmayıp cezalarının çektirilmesi için ikametgahları Cumhuriyet Müddeiumumiliklerine teslim olunmak üzere kıtalarınca mensup oldukları askerlik şubelerine sevkolunurlar.
Bir seneden fazla hürriyeti bağlayıcı bir ceza ile mahkümiyeti bildirilecek olanlar cezaları çektirilmek ve tahliye edildikten sonra geri kalan askerlikleri tamamlattırılmak üzere ikametgahları Cumhuriyet Müddeiumumiliklerine teslim olunurlar.
İnfazları geri bırakılan mahkümiyetler için müruruzaman cereyan etmez.
Madde 40 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Hastalık veya muvakkat çürüklüğe dair hekimler tarafından verilen rapor üzerine ertesi seneye bırakma işi son yoklama zamanında askerlik meclislerince, başka zamanlarda idare heyetlerince yapılır.
Sevkin geciktirilmesi işi, numaralı veya numarasız askerliklerine karar verilenlerin kıt'aya girinciye kadar geçecek müddet içinde sıhhi hallerinin göstereceği lüzum üzerine askerlik şubelerince yapılır.

Sayfa 14

843

Askere büsbütün yaramıyacakları anlaşılarak
askerlikten çıkarılacak olanlar
Madde 41 – (Değişik: 27/7/1970 - 1315/1 md.)
Askere elverişli olmıyanlardan idarece lüzumlu görülenler, askeri hastaneye sevk edilirler. Askeri hastane sağlık kurullarınca yeniden yapılan muayeneleri sonunda askerliğe elverişli oldukları anlaşılanlar asker edilirler.
Muvazzaflık hizmeti için erbaş ve erin
çağrılması ve sevki
Madde 42 – Son yoklamada sağlam veya sakat olarak ayrılan erbaş ve er muvazzaflık hizmetini yapmak üzere ordunun ihtiyacına ve çektikleri numara sırasına göre çağrılırlar. Numarasız asker edilenler, ilk numarayı çeken erbaş ve erle sevkolunurlar. Hazarda kıtaata ve seferde seyyar orduya mutlak olarak sağlam erbaş ve er verilir. Sakat erbaş ve er devair ve müessesata ve geri hizmetlere tahsis olunur ve noksan kalan kısmı sağlam erbaş ve er ile ikmal olunur.
Madde 43 – (Mülga: 5/2/2009 - 5837/16 md.)
Madde 44 – (Mülga: 5/2/2009 - 5837/16 md.)
Madde 45 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/11 md.)
Sevke tabi yükümlülerin listeleri, askerlik şubelerinde ilan edilir. Ayrıca bu listeler, celp dönemleri dışındaki sevklerde ve olağanüstü durumlarda mülki amirlikler vasıtasıyla, köy ve mahalle muhtarlıklarında da ilan edilir.
Celp ile ilgili hususlar Milli Savunma Bakanlığı tarafından Türkiye Radyo Televizyon Kurumu aracılığıyla duyurulur ve yurtdışı temsilciliklerine bildirilir. Bu ilan ve duyurular yükümlülere tebliğ mahiyetindedir.
Madde 46 – Köy ve mahalle ihtiyar meclisi ve heyetleri, kendilerine verilen cetvellerde isimleri yazılı askerleri çağırarak istenilen güne kadar hazırlanmalarını söylerler. Köy ve mahallelerinde olmayıp da başka yerlerde bulunanların nerede bulunduklarını ve ne iş yaptıklarını ana, baba, kardeş ve sair akrabalarından veya bildiklerinden sorup soruşturarak bulundukları yerleri bilinmiyenlerin ne vakitten beri köy ve mahalleden çıkmış olduklarını keza anlıyarak defterdeki isimleri karşısına yazar ve cetvelin altını tasdik ederler. Bu cetveli ve istenilenleri çağrılan günde beraber alarak en büyük polis amirine veya jandarma kumandanına teslim ederler. Bunlar da işbu cetvelleri ve beraber gelenleri askerlik şubelerine gönderirler.
Madde 47 – (Değişik: 5/2/2009 - 5837/12 md.)
(Değişik birinci fıkra: 31/3/2011-6217/1 md.) Askere sevk için çağrıldıkları halde;
a) Kendisinin tutukluluğu veya hükümlülüğü ya da herhangi bir resmi sağlık kurumu raporuyla belgelendirilmiş istirahat gerektiren hastalığı,
b) Ana, baba, eş, kardeş veya çocuğunun resmi sağlık kurumu heyet raporuyla belgelendirilmiş hayati tehlike içinde olduklarını gösteren hastalığı,
c) Sevkten önceki veya sonraki onbeş gün içinde ikinci derece dâhil kan veya kayın hısımlarından birinin ölümü,
d) Sevkten önceki veya sonraki onbeş gün içinde kendisi veya ikinci derece dâhil kan veya kayın hısımlarından birinin evlenmesi,
Sayfa 15

844

e) Sevkten önceki veya sonraki iki ay içinde çocuğunun doğması,
nedeniyle askerlik şubesine gelemeyecek olanlar, bu mazeretlerini kanıtlayan belgeleri askerlik şubesinde bulundururlar. Bunlar hakkında bakaya işlemi yapılmaz. Bu mazeretler dışındaki nedenlerle sevkin son gününe kadar askerlik şubesine gelmeyenler ile gelip de sevk evrakını alanlardan, kendilerine verilen yol süresi sonunda birliğine katılmayanlar, bakaya olarak kabul edilirler.
Bakayalar, askerlik ödevlerini yerine getirmek maksadıyla yakalanmaları için Milli Savunma Bakanlığınca İçişleri Bakanlığına, askerlik şubelerince de mahallin en büyük mülki amirine bildirilirler. Yakalanarak muhafaza altına alınan yükümlüler, vakit geçirmeksizin ve en geç yirmidört saat içerisinde en yakın askerlik şubesine getirilirler. Askerlik şubesince teslim alınamayan yükümlüler, ilgili kolluk kuvveti tarafından hazırlanan tutanağa istinaden derhal serbest bırakılırlar.
Madde 48 – 47 nci madde veçhile toplanma gününde yapılması lazımgelen yoklamalarda bulunacak polis amiri ve jandarma kumandanının çağrılmaları ve yapılan yoklama hakkında onlarla birlikte bir zabıt varakası yapılması ve altının tasdik edilmesi keyfiyetini şube reisleri temine borçludurlar.
Bu işleri yapmamış olan şube reisleri ve çağrıldıkları halde gelmiyen veya yerlerine vekillerini göndermemiş olan polis ve jandarma subayları 88 inci maddede yazılı cezayı görürler.
Madde 49 – Yoklamaları icra olunanlar, şubelerince sevkedilecekleri gün ellerindeki hüviyet cüzdanlarına işaret olunarak gidecekleri yerlere göre ayrı ayrı ve ikişer nüsha sevk pusulalariyle memur veya jandarmalarla sevkolunurlar.
Madde 50 – Sevkolunan erbaş ve er, hangi kıtalara verilirlerse o kıtanın kumandanı geldiği tarihi sevk pusulasının ikinci nüshasına işaret ve tasdik ederek şubesine gönderir. Haberi gelmiyenlerin nerelere verildiklerini şubeleri sorup anlamağa ve künyelerine işaret etmeğe mecburdur.
Madde 51 – Askerlik şubeleri yoklama ve asker toplanması zamanında kendi şubeleri erbaş ve eri hakkında yaptıkları muameleyi yabancılar hakkında da yapmağa ve neticeyi şubelerine haber vermeğe mecburdurlar.
Sayfa 16

845

Muvazzaflık hizmetlerini bitirmiş erbaş ve erin terhisleri
Madde 52 – 5 inci maddede yazılı muvazzaflık müddetlerini bitirenlerin terhisleri ve yaşları bir olup evlerinde bulunan erbaş ve erin yedeğe geçirilmeleri ve yedeklik müddetlerini bitirenlerin askerlik çağından çıkarılmaları Müdafaai Milliye Vekaletince Erkanı Harbiyeyi Umumiye ile kararlaştırılarak icap edenlere tebliğ olunur (Seferde bu muamele seferberliğin sonuna bırakılır).
Madde 53 – Terhis edilecek erbaş ve erin terhis edildikleri gün ve gidecekleri mahaller,bölük ve müessese kumandanlarınca hüviyet cüzdanlarının askeri hanesine işaret olunur ve mensup oldukları askerlik şubeleri için ayrı ayrı olmak üzere terhis cetvelleri doldurularak alaylarca ve müstakil kıta ve müesseselerce bu şubelere gönderilir.
Madde 54 – Terhis edilecek erbaş ve er, nerede oturacaklar ise terhisleri gününden itibaren en son üç ay içinde oranın askerlik şubesine gidip cüzdanlarını göstermeğe ve cüzdanlarına işaret ettirmeğe borçludurlar. Bu keyfiyet kıta ve müessese kumandanlarınca erbaş ve er terhis edildiği sırada kendilerine iyice anlatılır ve cüzdanlarına yazılır. Başka şube dairesine gidenleri o şube reisi kendi şubelerine bildirir. Bunlardan ecnebi memleketlere gidecekler ancak her hangi bir şubeye giderek kaydını yaptırdıktan sonra gidebilir.
Madde 55 – Askerlik şubeleri, yukarki maddelerde yazılı terhis cetvellerinin veya sahiplerinin şubelere gelmesi üzerine bunların isimlerini yedek defterine geçirir ve gelmemiş olanların niçin gelmedikleri esbabını arar.
Madde 56 – Yedek erbaş ve er, doğdukları sene yedeği adını alırlar.
Yedek erbaş ve erin askere çağrılması ve sevki
Madde 57 – Yedeklerin celpleri keyfiyeti, Erkanı Harbiyei Umumiye ile kararlaştırılarak Heyeti Vekile kararına iktiran ettirildikten sonra icra olunur.
Madde 58 – (Değişik: 17/4/1975- 1892/1 md.)
Yedek erbaş ve erler; olağanüstü haller ile sıkıyönetim veya savaş, seferberlik, asayiş ve eğitim ve manevra için sınıf ihtiyacına göre tamamen veya kısmen çağırılabilirler.
Ancak eğitim veya manevra için çağırılmış olanların eğitim ve manevra süresi birbuçuk ayı geçemez olağanüstü hallerde bu süre Bakanlar Kurulu Kararı ile lüzumu kadar uzatılabilir.
Hiç silah altına alınmamış olanlar dört ay süre ile, silah altına alınmış olup da dört aydan eksik eğitim görmüş bulunanlar ise gerektiğinde bu süreyi tamamlamak üzere askere alınırlar.
Madde 59 – (Değişik: 30/5/1974-1825/1 md.)
Yedek erbaş ve erlerden genel seferberlikte celp ve davet olunanlar, bulundukları köy ve mahallelerde çağrılma için yapılacak ilan saatinden başlayarak en çok altı saat içinde yola çıkmaya, köy ve mahallelerinin şube merkezine olan uzaklığına göre şube merkezinde bulunmaya mecburdurlar.
Yabancı memleketlerde bulunanlar bulundukları yerin elçilik veya konsolosluklarınca gazetelerle ilan yoluyle çağrılırlar. Bu çağrıda elçilik ve konsolosluklar diğer yayın organlarından da faydalanabilirler. Bu çağrı üzerine yükümlüler pasaportlarını almak amacıyla gecikmeksizin altı saat içinde yola çıkarak bulundukları
Sayfa 17

846

yerin elçilik veya konsolosluklarına olan uzaklığına göre anılan temsilciliklerde bulunmak zorundadırlar.
Bu süreden sonra şube merkezine veya elçilik ve konsolosluklara gelenler bakaya sayılır.
Erbaş ve erlerin eğitim ve manevra için celbi, muvazzaf erbaş ve erler gibi yapılır. Dahili asayiş için celpleri seferberlik hükümlerine tabidir.
Madde 60 – Kısmi seferberlikte seferberliği ilan olunan mahaller halkından olup şubeleri haricinde bulunanlar yukarki maddelerde gösterilen zaman içinde bulundukları mahal askerlik şubelerine veya sefaret ve şehbenderhanelere gitmeğe mecburdurlar. Bunların sureti sevkleri verilecek emre göre yapılır.
Madde 61 – (Değişik: 31/5/1944 - 4576/1 md.)
Hazarda veya seferde silah altına çağırılan muvazzaf veya yedek erbaş ve er resmi veya hususi her türlü işlerinde kendilerini temsil etmek üzere diledikleri bir şahsı ikinci fıkrada yazılı hükümler dairesinde tanzim edilecek bir vekaletname ile de tevkil edebilirler. 3499 sayılı Avukatlık Kanununun hükümleri mahfuzdur. Şu kadar ki, alakalı mercilerce, bu erbaş ve erden avukatı bulunmıyanlar hakkında kendilerinin veya mümessillerinin talebi üzerine veya resen ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 465 inci maddesinin birinci fıkrasında yazılı şart aranmaksızın muzahereti adliyeye müteallik hükümler tatbik olunur.
Birinci fıkrada yazılı vekaletnameler askerliğe daveti mütaakip ve kıtaya iltihaktan önce noterler, noterlik bulunmıyan yerlerde sulh hakimleri veya vilayet veya kaza jandarma komutanları ile askerlik şubeleri reisleri ve kıtaya iltihaktan sonra da Askeri Adli hakimler, bölük komutanları veya bulundukları müessese amirleri tarafından tanzim veya tasdik olunur. Bu vekaletnameler hiç bir harca ve resme tabi değildir. Bu maddeye tevfikan tanzim kılınan vekaletnamelerin hükümleri erbaş ve erin terhislerinden iki ay sonrasına kadar devam eder.
Hazarda veya seferde silah altına çağırılan muvazzaf veya yedek erbaş ve erlerin Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanuniyle Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunundaki muameleler sebebiyle ibraz edecekleri fakirlik ilmuhaberleri bölük komutanları veya bulundukları müessese amirleri tarafından da verilebilir.
Yedek erbaş ve erden tecil edilecekler
Madde 62 – Bir seferberlik ve talim ve manevra için yedek erbaş ve erin çağrılmaları lazım geldikçe, çürük olmalarından dolayı veya 63 ve 64 üncü maddelere tevfikan tecilleri icap edenler, ilk ve son yoklama sırasında anlaşılmış olmak lazımdır.
Madde 63 – Asayişi dahili veya her hangi bir seferberlik maksadiyle vukubulan içtimalarda yedek erbaş ve erden hangi memuriyet ve hizmette bulunanların ve ne miktarının tecili lazım geleceği daha vakti hazarda Erkanı Harbiyei Umumiyenin de muvafakati lahik olmak şartiyle İcra Vekilleri Heyetince bir cetvel halinde tesbit, Müdafaai Milliye Vekaletiyle sair icap edenlere tebliğ edilir. Bunlar ve muvazzaf erbaş ve eri de dahil olmak üzere bilumum demiryolları ve bu yolların son istasyonları olan limanlar memurin ve müstahdemin ve amelei daimesinden oldukları Vekaleti aidesinden verilecek defterlerle tebeyyün edenler seferberliğin ilanından üç ay akdem işbu hizmet ve memuriyetlere tayin edilmiş olmak şartiyle seferberliğin ilk devrinde tecil edilirler. Vekaleti aideleri işbu müeccel memurin yerlerine yaşlılarını ve askerlikçe ilişiği bulunmıyanları peyderpey tedarik ve ihzara
Sayfa 18

847

mecburdurlar. Şu kadar ki seferin ilk devrinde inkişaf edecek vaziyeti umumiyeye nazaran bunların tebdil edilerek lüzumu miktarının silah altına alınmaları veya devamı tecilleri ve sair suretle istihdamları hususu Başkumandanlık ve Heyeti Vekilece takdir ve tebliğ olunur ve seferin devamı esnasında görülecek hal ve vazıyete nazaran bu esası tanzim etmek için icap ettikçe aynı usule müracaat olunur.Bu maddenin birinci fıkrasında zikredilen cetvellere dahil vazife erbabı talim ve manevra için silah altına celp edilmezler. İkinci fıkrada zikredilen şimendifer müstahdemininin talim ve manevrada silah altına celpleri keyfiyeti Nafıa Vekaletiyle Erkanı Harbiyei Umumiye arasında tesbit olunur.Mebuslar mebusluklarının devamı müddetince müecceldirler.Arzu edenler hizmeti askeriyelerini ifa ederler.
(Ek: 11/1/1983 - 2778/2 md.) Silahlı Kuvvetler bünyesinde veya yurt içi ve yurt dışı müttefik karargahlarında çalışan sivil kilit ve uzman personelden Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilenler, olağanüstü hal, seferberlik veya savaş halinin devamı müddetince ve bulundukları kadrolarda çalıştıkları sürece Milli Savunma Bakanlığınca ertelenirler. Bu personelin olağanüstü hal, seferberlik veya savaş halinin devamı süresince görevden ayrılmaları, bağlı bulundukları Komutanlığın iznine tabidir. İzin almaksızın görevi terk edenler 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun 66 ncı maddesine göre cezalandırılırlar.
Madde 64 – Askerlik şubeleri 63 üncü maddeye tevfikan tecil olunanlardan başka daireleri dahilindeki bilumum resmi ve hususi hastanelerle hilaliahmer müesseselerinde ve Hükümet veya ahali ellerinde olup ordunun iaşe ilbas ve teçhiz ve esliha ve mühimmatının tedarik ve ikmali noktasından istifade edileceği taallük ettiği Vekaletin teklifi ve İcra Vekilleri Heyetinin tasdikı ile tebeyyün eden ve seddi hayatı umumiyeyi tazyik edecek olan fabrika ve müesseseler ve kömür ve emsali maden ocaklarında ve vesaiti nakliyei berriye ve bahriyede çalışan memurlar, usta ve mütehassıs amelei daimenin esamii memuriyet ve hizmetleriyle işbu hizmet ve memuriyetlere ne vakit girmiş olduklarını gösterir tasdikli cetvellerini vakti hazarda Hükümet marifetiyle mensup oldukları fabrika ve müesseselerden alarak hazır ederler ve birer suretini usulü veçhile Müdafaai Milliye Vekaletine gönderirler. Seferberliğin nev'ine göre bu gibilerden seferberlik ilanından laakal üç ay evvel tayin edilmiş olmak şartiyle hangilerinin tecil edilmesi icap edeceği seferberlik emriyle beraber tebliğ kılınır ve bu suretle tecil olunanların seferberliğin uzadığı müddetçe tecillerine devam olunması ve tamamının veya bir kısmının askere celbi sebkedecek teklif üzerine İcra Vekilleri Heyeti karariyle İcra olunur.
Madde 65 – 63,64 üncü maddelerde yazılı sebeplerle silah altına alınmaktan tecil edileceklerden maktu ve munzam olmak üzere iki nevi vergi alınır. Maktu vergi miktarı bir senei müecceliyet için seyyanen 25 liradır.Munzam vergi; kazanç, müsakkafat, arazi vergilerinin kezalik beher senei müecceliyet için bir mislidir. Kazanç vergisi üzerinden alınan kesri munzamlar bu hesaba dahil değildir. Maktu vergi akabi tahakkukunda defaten, munzam vergiler asıllarına tebaan mütesavi taksitlerle tahsil olunur. Tecil edilmiş olanlar her hangi bir taksit zarfında tahtı silaha alınacak olurlarsa takip eden taksitten itibaren munzam vergileri terkin olunur.
Madde 66 – Memuriyetleri sebebiyle tecilleri lazım gelenler bu memuriyete hangi tarihte tayin edilmiş olduklarını gösterir merkezde daireleri memurin sicil müdiriyetlerince ve mülhakatta vali ve kaymakamlarca verilmiş birer vesika ve hizmet ve meslekleri sebebiyle tecil edilmeleri lazım gelenler dahi bulundukları müessesse ve imalathaneler müdiriyetlerinden verilmiş ve mahalli belediye meclislerin-
Sayfa 19

848

ce tasdik edilmiş birer şahadetname alarak ilk veya son yoklama zamanlarında yoklama heyetlerine ve yoklama bitmiş ise bulundukları mahal askerlik şubelerine göstermeleri veya göndermeleri ve çürüklerin dahi çürüklükleri hakkında haber vermeleri lazımdır.
Madde 67 – İlk ve son yoklama heyetleri ve askerlik şubeleri gösterilecek şahadetname veya verilecek haber ve alacakları cetveller üzerine ihtiyar meclisi ve heyetlerinden vesair icap edenlerden yapacakları sorgu üzerine memuriyet ve hizmet ashabının hizmet ve memuriyetlerine ve çürüklerin hekimlere muayene ettirilerek çürüklükleri derecesine göre künyelerine, cüzdanlarına işaret eder ve altını tasdik eyler.
Madde 68 – Yukardaki maddeler veçhile hizmet ve memuriyetleri ve memuriyetlerin birinden diğerine bila fasıla geçmiş bulundukları halde tebdili memuriyetleri ve çürüklükleri hakkında vaktiyle haber vermemiş ve şahadetname göstermemiş ve kayıtlarına işaret ettirmemiş erbaş ve erin seferberlik ilanından sonraki iddiaları dinlenmez ve çürüklük iddiasında bulunanlar arkadaşlariyle silah altına alınarak gidecekleri kıtalarda muayene olunurlar.İleli zahire müstesnadır.
Madde 69 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Seferberlik zamanlarında çağırılacak erbaş ve er ile muvazzaflardan beş sene ağır hapis ve daha ziyade cezayı müstelzim cürümler müstesna olmak üzere diğer bir cürüm veya kabahat ile maznun veya mahkum (mevkuf veya mahpus olsun olmasın) olanların muhakemeleri veya mahkum oldukları cezanın infazı terhislerine talik olunur.
Bu müddetler içinde dava ve ceza müruru zamanları işlemez.
Madde 70 – Çağrılma zamanında hasta oldukları cihetle gelemedikleri 27 nci madde veçhile ihtiyar meclisi veya mahalle heyetlerinin şahadetleri ve varsa askeri veya sivil hekimlerin raporlariyle yoklama heyetince anlaşılmış olan yedek erbaş ve er iyileştiklerinde emsalleri kadar hizmet etmek üzere askere alınırlar.
Askerde bulunanlardan aileleri fakir ve muhtaç
olanlara yapılacak yardım
Madde 71-73 – (Mülga: 11/8/1941 - 4109/14 md.)
Asker çağında bulunanların memleketlerinden harice
yolculuk yapabilmeleri
Madde 74 – Vilayetleri haricine çıkmak istiyen her erkek hüviyet cüzdanını yanında götürmeğe ve esnayi seyahatte talep vukuunda polis ve jandarmalara göstermeğe mecburdur. Ellerinde hüviyet cüzdanı bulunmayıp da bariz bir surette askerlik çağı haricinde görülenler (çocuk ve ihtiyarlar) müstesna olmak üzere diğerleri veya cüzdanı bulunup da işbu cüzdanlarının askerlik hanelerine ve yaşlarına nazaran ilk ve son yoklamalarını yaptırdıklarına ve emsali silah altına alınmış olanlardan askerliklerini ifa ettiklerine veya tehir veya tecil edildiğine dair kayıt gösteremiyenlerin henüz yola çıkmamış iseler hareketine ve bidayetin yolculuğa müsaade edilmez. Bu gibilere vapur veya şimendiferle yolculukları esnasında tesadüf olunursa halleri tetkik olunmak üzere çıkacakları iskele veya istasyonların askerlik şubesine, yoksa zabıtasına ve zabıtaca da en yakın askerlik şubesine teslim olunur. Vesaiti saire ile yolculuk yapanlar ilk uğrayacakları şubelere teslim olunur. Bunlardan hüviyetleri sabit olanlarla şubelerce takdir olunacak kefaleti nakdiyi
Sayfa 20

849

verenler ahvali askeriyelerinin tetkikına devam olunmak üzere seyahatlerinde serbest bırakılır. Hüviyeti sabit olmadığı gibi kefaleti nakdiye de irae edemiyenlerin ahvali ve askerlikçe ilişiği bulunmadığı şubece en seri vasıta ile tahkik olunur ve neticei tahkikata kadar kasaba haricine çıkmamak ve sabah akşam ispatı vücut etmek üzere mahalli zabıtasına teslim olunur (işbu tahkikat azami bir hafta içinde ikmal edilir).Tahkikat neticesinde askerlikçe ilişiği olmıyanlar serbest bırakılır. İlişiği olanlar 83, 84, 85, 86, 89, 96 ncı maddeler mucibince muameleye tabidir. Bir hafta zarfında tahkikat ikmal edilemezse telgrafla ve bulunmadığı takdirde en seri vasıta ile yolcunun gideceği mahaldeki şube ve zabıtaya malumat verilerek muamelesi oraca tetkika devam edilmek üzere serbest bırakılır.
Madde 75 – Askerlik çağında olup şubesi dairesinden on beş günden fazla olmak üzere taşraya çıkmak istiyenler çıkmazdan evvel gidecekleri yerler hakkında köy ve mahalleleri ihtiyar meclisi veya heyetlerini veya şubelerini şifahen veya taahhütlü mektupla haberdar etmeğe, haber vermemiş iseler ilk ve son yoklama sırasında nerede bulunuyorlarsa bulundukları mahal ihtiyar meclisi ve heyetlerine veya şubelerine veya şubei asliyelerine veya sefaret ve şehbenderhanelerine bu suretle mahalli ikametlerini bildirmeğe borçludurlar.
Mahalli ikametlerini bildirmemeleri hasebiyle yoklama sırasında ahvalleri meçhul kalanlar ceza faslında yazılı cezayı görürler. Şubeler ve sefaret ve şehbenderhaneler bu hususta alacakları malumattan erbaş ve erin şubei asliyelerini haberdar ederler. Köy ve mahalle ihtiyar meclisi ve heyetleri köy ve mahallelerinde on beş günden ziyade oturan yabancıları yoklama sırasında ve firar, bakaya, yoklama kaçağı, izinsiz saklıları her zaman şubelere haber vermeğe mecburdurlar.
Madde 76 – Seferberlikte asker çağında bulunanların yolculukları hakkında Müdafaai Milliye Vekaleti, Dahiliye Vekaleti ile müştereken bu fasılda yazılı olan kayıtlardan başka tedbirler kullanabilir.
Kıtaattan izinli ve tebdilihava suretiyle
ayrılacak erbaş ve er
Madde 77 – (Değişik: 12/11/1980 - 2338/5 md.)
Erbaş ve erlerin izin süreleri muvazzaflık hizmetinin her ayı için iki gün olarak hesap edilir ve bu izin süresi muvazzaflık hizmetinden sayılır. Bir yıl içerisinde verilen izin sürelerinin toplamı otuz günü geçemez. Muvazzaflık hizmetini yerine getirmek üzere kıt'a veya kurumlara katılmış olan erbaş ve erlere acemi eğitimini bitirmedikçe ve cezalılara ceza süresini tamamlamadıkça izin verilmez.Yılda otuz günden fazla izin ile acemi eğitimini tamamlamamış bulunan yükümlülerden fevkalade özürleri olduğu anlaşılanlara izin verebilmek hakkı asgari tugay komutanlığına (Deniz ve Hava Kuvvetlerinde eşidi) aittir. İzin ve hava değişimine gönderilecek olan erbaş ve erlerin ne kadar izinli veya hava değişimli olduklarını gösterir kıt'a komutanlığı veya askeri kurum amirliğince ellerine belge verildiği gibi ayrıca bu husus askerlik şubelerine yazılır ve şubeler de bu gibileri izinli ve hava değişimli defterlerine kaydederler ve süreleri sona erdiğinde kıtalarına sevk olunmalarını sağlarlar.
Acemi eğitimini tamamlayanlara kanuni izinlerinden sayılmak üzere, yol dahil on güne kadar izin verilebilir.
Sayfa 21

850

(Ek fıkra: 20/11/2007-5713/2 md.) Askerlik hizmetinin gerektirdiği görev ve yükümlülükleri yerine getirme konusunda gayret ve çalışmaları sonucu emsalleri arasında üstün başarı gösteren erbaş ve erlerden, muvazzaf askerlik hizmetleri boyunca, disiplin amiri, disiplin mahkemesi veya askeri mahkemelerden herhangi bir ceza almamış olanlara, asgari Tugay Komutanlarının (Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığında eşidi), Sahil Güvenlik Komutanlığında Alay Komutanı veya eşidinin onayı ile birinci fıkrada yazılı izinlere ek olarak yedi güne kadar ilave izin verilebilir. Verilecek bu ilave izinlerin usul ve esasları Genelkurmay Başkanlığınca belirlenir.
(Ek fıkra: 20/11/2007-5713/2 md.) Radyoaktif ışınla çalışan erbaş ve erlere, radyoaktif ışınla yaptıkları bir yıl hizmete karşılık otuz gün sıhhi izin verilir. Bu hizmetin bir yıldan az ya da çok olması durumunda verilecek izin süresi, otuz günlük izin süresi birimine orantılı olarak belirlenir ve verilir.
(Ek fıkra: 25/11/2010-6082/1 md.) Muvazzaflık hizmeti esnasında anne, baba, kardeş, eş veya çocuğu vefat eden erbaş ve erlere, talepleri üzerine asgari tugay/alay ve eşidi (Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Deniz/Hava Kuvvetleri Komutanlıklarında eşidi) birlik komutanlığının onayı ile birinci fıkrada yazılı izinlere ek olarak 10 gün izin verilir. Bu izin süresi muvazzaflık hizmetinden sayılır.
Madde 78 – (Değişik: 4/4/1929 - 1413/6 md.)
Muvazzaflardan tebdilhavaya gidenlerin tebdilhava müddetleri üç ay veya daha ziyade olduğu veya temdit veya tekrar ile üç ayı geçtiği halde müddetin üç aya kadar (dahil) olan kısmı veya izin alan erbaş ve erin izin müddetlerinden her sene yalnız bir ayı muvazzaf hizmetlerinden sayılır. Bir aydan fazla izinleri muvazzaf hizmetten sayılabilmesi Büyük Erkanı Harbiye Riyasetinin muvafakati ve Milli Müdafaa Vekaletinin teklifi üzerine İcra Vekilleri Heyeti karariyle verilen umumi mahiyetteki izinlere aittir.
Muvazzaf hizmetlerini bitirmiş oldukları halde görülen lüzum üzerine terhisleri geciktirilmiş olanlara yedek ve cezalı erbaş ve erden tebdilhavaya gidenlerin ve izin alanların tebdilhava ve izin müddetleri, ne kadar olursa olsun tamamiyle hizmet ve cezalarından sayılır.
Hazarda üç aydan az tebdilhava alanların kıtalariyla irtibatları kesilmez, yalnız müddetleri ne olursa olsun tedbilhavaları hitamında muvazzaflık müddetlerinin ikmaline altı aydan az kalmış olanlar mukim bulundukları şubelerinin mensup oldukları kolordu emrine verilirler.
(Ek:12/11/1980 - 2338/6 md.) 1076 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca, erbaş-er statüsüne geçirilenlerin alacakları hava değişiminin ancak birbuçuk aya kadar (dahil) olan kısmı muvazzaf hizmetlerinden sayılır.
(Ek fıkra: 20/11/2007-5713/3 md.)Kendilerini askerliğe elverişsiz hale getirmeye veya getirtmeye teşebbüs ettikleri mahkeme kararı ile sabit olan erbaş ve erlerin yargılanmalarına esas eylemleri dolayısıyla ortaya çıkan rahatsızlıklardan ötürü yatarak gördüğü tedaviler veya istirahatte ya da hava değişiminde geçirdikleri süreler muvazzaf askerlik hizmetlerinden sayılmaz.
Firar ve izinsizler
Madde 79 – Firarların kaçtıkları tarih ve üzerlerinde ne gibi eşya ve teçhizat götürdükleri mensup oldukları kıta ve müessese kumandanları tarafından askerlik şubelerine yazılır. Şubeler de gelen haberler üzerine bunları firar defterine yazarak elde edilmeleri için mahalli Hükümetine veya sair icap edenlere bildirir.
Madde 80 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Kıt'a ve müesseselerden kaçan veya aldıkları izin ve tebdilihava müddetini geçiren erbaş ve er kıt'a ve şubelerce ele geçirilinceye kadar aranır ve elde edilenler nezaret altında kıt'alarına sevkedilmek üzere mahalli hükümetine teslim olunur.
Sayfa 22

850-1

Firar ve izinsiz olarak geçen müddetlerle her hangi bir mahkemenin hükmettiği hapis cezaları muvazzaf ve yedek hizmetlerinden sayılmaz.Disiplin cezaları hizmetten sayılır.
Beraatle neticelenen davalarda mevkufiyet müddetleri hizmetten sayılır.Ancak muvazzaflardan altı ay talim görmemiş olanlara bu müddet tamamlattırılır.Yedeklere talim müddeti kadar hizmet yaptırılır.
Yaşlarını değiştirenler
Madde 81 - (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.) Askerlik çağına girdikten sonra yaşlarını değiştirenlerin yaşlarında yapılan değişikliğin askerliklerine tesiri yoktur. Ancak son yoklama görmemiş olanlardan nüfus kütüğünde yazılı yaşları, şahıslarına uygun görülmiyenlerin yaşlarının tashihini nüfus kanununa göre aid olduğu mahkemeden istemek üzere askerlik meclisleri veya askerlik daire ve şube reisleri veya mahallinin en büyük mülkiye memuru tarafından müddeiumumiye müracaat olunur ve bilmuhakeme takdir olunacak yaşa göre askerlikleri yaptırılır.
Askerlik meclislerinin veya askerlik daire ve şube reislerinin veya mahallin en büyük mülkiye memurunun istemesi üzerine yaşları değiştirilenlerden değişen yaşlarına göre son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş olanların yaşıtlarile yoklamaları yapılır. Arkadaşları son yoklama görmüş olanlardan 23 yaşını bi-
Sayfa 23

851

muvazzaf hizmete ve 23 yaşını bitirmiş olanlar 86 ncı madde hükmüne tabi tutulurlar ve muvazzaf hizmetini yaptıktan sonra yaşıtlarının bulunduğu sınıfa geçirilirler.
Askerlik çağına girmezden evvel yaşlarını değiştirenlerin değişen yaşları kabul olunur. Bunlardan yaşlarını büyütmüş olanlar değişen yaşlarına göre arkadaşları son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş iseler arkadaşları veçhile yoklamaları yapılır. Yaşıtları son yoklama görmüş bulunanlar hakkında ise emsallerinin sevkedilmediğine göre 84 ve sevk edildiklerine göre 86 ncı maddeler mucibince muamele yapılır.
Madde 82 – Askerlik meclislerinin toplanmasiyle yoklamaların nasıl yapılacağı, numara çekilmesi ve numara çeken veya numarasız asker edilenlerle yedek erbaş ve erin toplanma ve sevkleri, muhtelif mürettebata tefrikleri ve ifayı hizmet edenlerin terhisleri tafsilatı Müdafaai Milliye Vekaletince yapılacak talimat ile tayin olunur.
Cezalı askerlik
Madde 83 – (Değişik: 21/11/2007 - 5716/1 md.)
Askerlik çağına girmiş olup da yirmi yaşına girdiği sene Temmuz ayının birinci gününe kadar 17 nci maddeye göre doğrudan doğruya veya herhangi bir vasıta ile ilk yoklamasını yaptırmayan ve yoklama defterine ismini yazdırmayanlardan son yoklamanın devam ettiği günler bitinceye kadar müracaat eden veya ele geçenler, yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezasına tâbi tutulur ve her iki yoklamaları birden yapılarak keyfiyet cüzdanlarına yazılır.
Madde 84 – (Değişik birinci fıkra: 21/11/2007 - 5716/2 md.) İlk yoklamasını yaptırmış olduğu halde son yoklamasının devam ettiği günler içinde bulunduğu yerin askerlik meclisine veya elçilik ve konsolosluklara gelmemiş ve gelememesi hakkında bu Kanunda yazılı bir mazeret bulunduğuna dair haber göndermemiş olanlardan arkadaşlarının ilk tertibinin sevklerinden evvel ele geçen veya kendiliğinden gelenlerden yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezası alınır ve hekime muayeneleri yaptırılarak askerliğe elverişli olanlar, bedenî kabiliyetlerine ve öğrenim derecelerine ve diğer durumlarına göre tam veya kısa hizmet yapmak ve arkadaşlarıyla sevk ve terhis edilmek üzere numarasız olarak asker edilir.
Kabiliyeti bedeniyeleri askerliğe elverişli bulunmıyanlar hekim muayenesine göre ya ertesi seneye terkolunur veya askerlikten çıkarılır.
Madde 85 – (Değişik: 21/11/2007 - 5716/3 md.)
İlk yoklama defterlerine ismini yazdırmamış olmakla beraber son yoklamada da bulundukları yer askerlik meclislerine veya şubelerine gelmemiş ve gelmemeleri hakkında bu konuda yazılı bir sebep olduğuna dair haber de göndermemiş bulunanlardan ele geçen veya kendiliklerinden gelenler hakkında elde edildikleri tarihe nazaran yukarıdaki maddeye göre işlem yapılmakla beraber otuz Yeni Türk Lirası idarî para cezası alınır.
Madde 86 – (Değişik: 31/3/2011-6217/2 md.)
Son yoklamada bulundukları yerdeki askerlik meclisi, elçilik veya konsolosluklara gelmeyen ve bu Kanunda yazılı bir mazereti bulunduğuna dair belge ibraz etmemiş olanlardan, birlikte son yoklamaya tabi oldukları doğumluların yurt genelinde normal sevk yılı içindeki ilk celp ve sevk tarihinden sonra ve son celp ve sevk döneminin bitiminden önce ele geçen veya kendiliğinden gelenlerden yüz Türk Lirası idarî para cezası alınır ve bulundukları yerde resmi bir hekime yahut en yakın yerde bulunan asker hastanesinde muayene ettirilirler. Muayene neticesinde askerliğe elverişli oldukları anlaşılanlardan erteleme hakkı bulunmayanlar askerlik meclislerince, bu meclisler toplu değilse idare heyetlerince haklarında karar alınarak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilen sınıf ve tertibat yerlerine derhal sevk olunurlar.
Sayfa 24

852

Son yoklamada bulundukları yerdeki askerlik meclisi, elçilik veya konsolosluklara gelmeyen ve bu Kanunda yazılı bir mazereti bulunduğuna dair belge ibraz etmemiş olanlardan, birlikte son yoklamaya tabi oldukları doğumluların yurt genelinde normal sevk yılı içindeki son celp ve sevk döneminin bitimine kadar ele geçmeyenler, elde edildiklerinde bulundukları yerde resmi bir hekime yahut en yakın yerde bulunan asker hastanesinde muayene ettirilirler. Muayene neticesinde askerliğe elverişli oldukları anlaşılanlardan erteleme hakkı bulunmayanlar askerlik meclislerince, bu meclisler toplu değilse idare heyetlerince haklarında karar alınarak Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilen sınıf ve tertibat yerlerine derhal sevk olunurlar.
İkinci fıkra kapsamında yoklama kaçağı kaldıktan sonra ertelemesi yapılanlar ile birliklerine sevk edilenler hakkında bu Kanunun 89 uncu maddesinin dört ila yedinci fıkra hükümleri uygulanır.
Yoklama kaçağı iken ertelemesi yapılmış olanlar, ertelemelerinin bittiği tarihi takip eden ilk mesai günü sevk edilirler.
Madde 87 – (Değişik: 21/11/2007 - 5716/4 md.)
Son yoklama sırasında ertesi seneye terki gereken okullarda okumakta olup da bulundukları yer askerlik meclislerine veya şubelerine tahsil derecesi hakkında onaylı belge göndermemiş olanlar yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezasına tâbi tutulur ve ertesi seneye bırakılır.
Madde 88 – Askerlik meclisi reis ve azalarından bila özür meclise gelmiyenlerle 48 inci madde mucibince yapılacak yoklamaya bila özür gelmiyen veya vekil göndermiyen polis amirleri ve jandarma kumandanı ve bu işleri yapmamış olan şube reisleri hakkında vazifelerine devam etmiyenler hakkındaki ahkamı kanuniye tatbik olunur.
Madde 89 – (Değişik: 31/3/2011-6217/3 md.)
Sınıf ve tertibatı belirlenmiş olanlardan, yapılan bildirim veya duyuru üzerine birlikte sevk edilecekleri emsallerinin sevk tarihinin son gününe kadar gelmeyen ve bu durumları 47 nci maddede yazılı özürlerinden ileri gelmediği belirlenenler ile sevk edildikten sonra askerliğini yapacağı kıtaya gitmeksizin kaçanlardan elde edilip de erteleme hakkı bulunmayanlar derhal sevk olunurlar.
Bunlardan yedek subay yetişme şartlarını taşıyanlar, muayyen zamanlarda birliklerine veya yedek subay yetiştiren sınıf okullarına sevk edilirler.
Bakaya iken ertelemesi yapılmış olanlar, ertelemelerinin bittiği tarihi takip eden ilk mesai günü sevk edilirler.
Barışta, kabul edilebilir bir özrü olmaksızın;
a) Yoklama kaçaklarından birlikte son yoklamaya tabi oldukları doğumluların yurt genelinde normal sevk yılı içindeki son kafilesi gönderilmiş bulunanlar için, son kafilenin gönderilmesi tarihinden,
b) Saklılardan yaşıtlarının yurt genelinde normal sevk yılı içindeki son kafilesi gönderilmiş bulunanlar için, son kafilenin gönderilmesi tarihinden,
c) Bakaya kalanlar için, bakaya kaldıkları tarihten,
d) İhtiyat erattan çağrılıp da birlikte işleme tabi olduğu kişiler gönderilmiş bulunanlar için, en son gönderilme tarihinden,
Sayfa 25

852-1

e) Yoklama kaçağı, saklı veya bakaya olup olmamasına bakılmaksızın askerlik şubesince sevk edildiği kıtasına katılmayan veya geç katılanlar için, kendilerine tanınan kanuni yol süresinin bitiminden,
itibaren dört ay içinde gelenler ikiyüzelli, yakalananlar bin; dört aydan sonra bir yıl içinde gelenler beşyüz, yakalananlar ikibin; bir yıldan sonra gelenler yediyüzelli, yakalananlar üçbin Türk Lirası idarî para cezasıyla cezalandırılır. Bir yıldan sonra tamamlanan her takvim yılı için kendiliğinden gelenler ayrıca bin, yakalananlar ayrıca ikibin Türk Lirası idarî para cezası ile cezalandırılır. Ancak, bu eylemlerinden sonra askerlik şubesince ilk sevk edildikleri kıtalara gecikmeksizin katılmaları halinde haklarında verilecek idarî para cezalarının yarısı verilir.
Bu madde uyarınca verilecek idarî para cezalarına ilişkin evrak, yükümlünün bağlı olduğu askerlik şubesi başkanlıklarınca yükümlünün nüfusa kayıtlı olduğu yer mülki idare amirliklerine gönderilir ve idarî para cezası ilgili il ya da ilçe idare kurullarınca verilir.
Bu madde uyarınca verilen idarî para cezaları hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununda öngörülen kanun yoluna müracaat edilebilir. Bu cezaların yerine getirilmesi askerlik hizmetlerinin sonuna bırakılır. Bu süreler içinde zamanaşımı işlemez.
Barışta, dördüncü fıkra uyarınca verilen idarî para cezası kesinleştikten sonra dördüncü fıkrada sayılan eylemlerden herhangi birini işleyenler ile bu eylemleri seferberlik ve savaş halinde işleyenler hakkında askerlik şubelerince suç dosyaları hazırlanarak yükümlünün nüfusa kayıtlı olduğu yer Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir.
Madde 90 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Yedek erbaş ve erden olup talim ve manevra için çağrıldıkları halde 47 nci maddeye göre özürsüz gelmedikleri anlaşılanlar askeri mahkemelere verilirler ve arkadaşları kadar hizmete tabi tutulurlar. Bu gibiler askerlik borcunu ödemedikçe ve cezasını görmedikçe bir memuriyette kullanılamazlar. Bunların dahili asayiş için celbleri 59 uncu madde mucibince seferberlik ahkamına tabidir.
Madde 91 – Ellerindeki hüviyet cüzdanlarına nazaran askerlik çağına girmiş erbaş ve erden o senenin Temmuzunun birinci gününe kadar ilk yoklamasını yaptırarak cüzdanlarına işaret ettirmemiş bulunanları hükümet hizmetine alanlar (memurin müdürleri ve buna mümasil salahiyettar memurlar) Türk Ceza Kanununun iki yüz otuzuncu maddesi mucibince tecziye edilir ve bilerek hususi hizmete alanlardan 1000 kuruş cezayi nakdi alınır.
Madde 92 – (Değişik: 20/11/1935-2850/1 md.)
Askerlik çağına girmiş erbaş ve erden girdikleri sene ilk teşrin sonuna kadar son yoklamasını yaptırarak nüfus hüviyet cüzdanına işaret ettirmemiş olanları bi-
Sayfa 26

853

lerek resmi veya hususi hizmete alanlar Askeri Ceza Kanununa göre cezalandırılırlar.
Madde 93 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
İlk ve son yoklamasını yaptırmış olsun olmasın 21 yaşına girmiş ve yaşıtları çağrılıp askere sevkedilmiş erbaş ve erden daha sonra sevk edileceklerini gösterir cüzdanlarında bir işaret bulunmıyanları bilerek resmi veya hususi hizmete alanlar, Askeri Ceza Kanununa göre cezalandırılırlar.
Seferberlikte bu gibileri ve yedek erbaşdan ve erden olup da çağırılmış oldukları halde gitmemiş bulunanları ve kıt'alardan kaçmış olanları veya izinsizleri bilerek resmi ve hususi hizmete alanlar ve bu gibilerin gizlenmelerine ve kaçmalarına yardımı dokunduğu anlaşılanlar askeri mahkemelere verilir.
Madde 94 – (Değişik: 21/11/2007 - 5716/5 md.)
Askerliklerini bitirip terhis edilen erbaş ve erden 54 üncü madde gereğince üç ay içinde geçerli bir özürleri olmaksızın terhis belgelerini şubelerine kaydettirmeyenlerden yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezası alınır.
İlk veya son yoklama zamanlarında yapılan ilân üzerine yoklama memurlarına veya askerlik şubelerine veya elçilik ve konsolosluklara bizzat müracaatla veyahut yazı ile veya başka birisi vasıtası ile nüfus cüzdanını göndererek kanunî yoklamasını yaptırmayan yedek erbaş ve er yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezası ile cezalandırılır.
Madde 95 – Askerlik çağında olup da şubeleri haricine gideceklerden gidecekleri yerleri esnayi azimette veya (75) inci madde mucibince gidecekleri yerlerde on beş günden ziyade kaldıkları halde oturdukları yerleri yoklama sırasında gittikleri köy ve mahalle ihtiyar meclis veya heyetlerine veyahut şubelerine bildirmiyenlerle o köy veya mahallenin ihtiyar meclisi veya heyetlerinden 500 kuruş cezayı nakdi alınır.
Madde 96 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Görünüşe göre yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus kütüğüne yazdırarak cüzdan almamış saklılardan ele geçenler veya kendiliğinden gelenler Nüfus Kanunu mucibince nüfus kütüğüne yazılmak üzere nüfus idarelerine gönderilir. Nüfus idarelerince kütüğe yazılarak keyfiyet askerlik şubelerine hemen bildirilir. Bu gibilerden yaşlarına göre arkadaşlarının son yoklamaları yapılmış olanlar numarasız asker edilerek arkadaşlarının sevk edilmiş olup olmadıklarına nazaran haklarında 84 üncü veya 86 ncı maddelerin hükümleri tatbik olunur ve askerlikleri yaptırıldıktan sonra yaşıtlarının bulunduğu sınıfa geçirilir. Arkadaşları son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş olanların yoklamaları ve askerlikleri onlar gibi yaptırılır.
Madde 97 – (Değişik: 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Kıt'a ve müesseselerden kaçan erbaş ve er hakkında Askeri Ceza Kanununa göre muamele yapılır.
Madde 98 – (Değişik 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlikten kısmen veya kamilen kurtulmak için hile yapanlar ve bunların suç ortakları askeri mahkemelere verilir.
Madde 99 – Nüfus kütüklerinde yazılı olanları yoklama cetveline yazmamış ve yazdırmamış veya sair bir muamele sebebiyle gizlemiş olan veya saklılardan veyahut yeniden nüfus kütüğüne yazılan veya yaşlarını mahkeme vasıtasiyle de ğiştiren erbaş ve er hakkında askerlik şubelerine bir ay içinde haber vermemiş bulunan nüfus müdür ve memurları vazifelerini sui'istimal etmiş sayılarak amirleri tarafından haklarında takibatı kanuniye yapılır.

Sayfa 27

854

Madde 100 – Celp ve sevkı lazım gelen erbaş ve erin geri kalmasına ve silah altına alınması icap edenlerin tecillerine veya tecilleri lazımgelenlerin haksız olarak sevklerine sebebiyet verecek derecede askerlik defter ve cetvellerine yalan, yanlış ve eksik bir şey yazanlar, kanun ve talimatta yazılı cetvel ve defterleri nümunesi veçhile tutmıyanlar dikkatsizlik veya sahtekarlık töhmetiyle divanı harbe verilir.
Madde 101 – İşbu fasılda yazılı cezayi nakdiler ve numarasız asker edilmek muamelesi, mükellef nerede ele geçmişse toplu bulundukları zaman oranın askerlik meclisleri ve dağılmış iseler idare heyetlerince hüküm ve keyfiyet mahalli askerlik şubelerine tebliğ olunur.
Cezayi nakdiler Tahsili Emval Kanununa tevfikan tahsil edilir.
Madde 102 – İşbu kanuna tevfikan idare heyetince yapılacak her nevi muamele ve verilecek kararlarda askerlik şube reisi azayı tabiiye sıfatiyle mecliste bulunur ve verilecek kararlarda rey sahibi olarak reyini verir.
Madde 103 – (Değişik: 11/6/2008-5769/1 md.)
Bu Kanuna göre askerlik meclisleri ile il ve ilçe idare kurullarının aldığı askerlik kararları ile kurul üyeleri hakkındaki şikâyet veya itirazlar Milli Savunma ve İçişleri bakanlıklarınca müştereken; askerlik daireleri ve şubelerinin askerlik işlemlerine ilişkin kararları ile hekimlerin verdikleri raporlar hakkındaki şikâyet ve itirazlar Milli Savunma Bakanlığınca incelettirilir.
Anılan meclis ve kurullar ile askerlik daire ve şubelerinin verdikleri kararlar ile muayenede görevli hekimlerin verdikleri raporlar aleyhine yapılacak şikâyet veya itirazlar yahut bu karar ve raporların düzeltilmesini ya da değiştirilmesini gerektirecek nitelikteki bilgi ve belgelerin herhangi bir şekilde elde edilmesi üzerine, Milli Savunma Bakanlığınca bunların doğruluğu ve mevzuata uygunluğu araştırılarak sonucuna göre işlem yapılır.
Muvazzaflık müddetini azaltmak için bedeli nakdi
Madde 104 – 108 – (Mülga: 20/11/1984 - 3081/2 md.)
Madde 109 – Kanunu mahsus mucibince yedek subay olacaklardan bedel alınmaz.
Madde 110 – Seferberlikte bedel alınmaz.
Madde 111 – (Mülga: 20/11/1984 - 3081/2 md.)
Ek Madde 1 – (Ek:20/3/1980 - 2299/1 md.; Değişik: 2/7/2005 - 5380/2 md.)
Oturma veya çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, yurt içinde geçirilen süreler hariç olmak üzere, toplam en az üç yıl süre ile fiilen yabancı ülkelerde bulunan bu Kanun ile 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanununa tâbi yükümlüler, 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar durumlarını ispata yarayan belgelerle birlikte bağlı bulundukları Türk konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları, 5.112 Euro veya karşılığı kadar yönetmelikte belirtilecek yabancı ülke parasını, başvuru tarihinden itibaren 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ödemeleri ve 21 gün süreli temel askerlik eğitimine tâbi tutulmaları hâlinde muvazzaf askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar. Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvuranlar; öngörülen dövizi başvuru sırasında def’aten ödeyebilecekleri gibi, dörtte birini başvuru sırasında, kalanını 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar olan süre içinde en çok üç eşit taksitte ödeyebilirler.
Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere yaptıkları başvuruları kabul edilen yükümlülerden, gereken şartları taşımadıkları anlaşılanlar, ödemeleri gereken yabancı ülke parasını yönetmelikte belirtilen sürelere uygun ödemeyenler, belirtilen yaş sınırı sonuna kadar temel askerlik eğitimini yapmayanlar, ücret veya maaşları yurt içinden transfer edilenler, yabancı ülkelerde resmî görevle bulunanlar, dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak için gereken yükümlülüklerinin devamı süresince toplam olarak her takvim yılının yarısından fazlasını yurt içinde geçirenler, yurda kesin dönüş yapanlar veya dövizle askerlik hizmetinden yararlanma şartlarını kaybedenler, istekleriyle vazgeçenler, askerliğe elverişsiz olduğu tespit edilenler Millî Savunma Bakanlığı tarafından dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılarak durumlarına uygun askerlik işlemine tâbi tutulurlar.

Sayfa 28

855

Her ne sebeple olursa olsun 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvurmayanlar ile başvurdukları hâlde döviz ödemelerini veya yönetmelikte belirtilen süre içinde temel askerlik eğitimlerini yapmadıkları için dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar, 7.668 Euro veya karşılığı kadar yönetmelikte belirtilecek yabancı ülke parasını, başvuru sırasında defaten ödemeleri ve 21 gün süreli temel askerlik eğitimine tâbi tutulmaları kaydıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Yukarıda belirtilen döviz miktarlarını yarısına kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Euro dışındaki diğer paralarla yapılacak ödemelerin miktarı, her yıl başındaki çapraz kurlar esas alınarak Millî Savunma Bakanlığı tarafından tespit ve ilân edilir.
Yükümlülerin ödemiş oldukları dövizler, dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmaları hâlinde tâbi oldukları statüde askerlik hizmetini tamamladıktan sonra temel askerlik eğitimi sırasında veya daha önce; ölmeleri, askerliğe elverişsiz hâle gelmeleri, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilmesi veya Türk vatandaşlığını kaybetmeleri durumunda ise, talepleri hâlinde kendilerine, vekillerine veya kanunî mirasçılarına iade tarihindeki kurdan Yeni Türk Lirası olarak yurt içinde gösterecekleri banka hesabına ödenir. Temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra; ölenlere, askerliğe elverişsiz hâle gelenlere, Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilenlere, Türk vatandaşlığı kaybettirilenlere, yükümlülüklerini tamamladıktan sonra dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılmalarını talep edenlere geri ödeme yapılmaz.
Savaş veya savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi hâlinde, bu Kanuna tâbi yükümlülerin askerlik hizmetini yerine getirmek üzere silâh altına alınmalarının esasları Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
Ek Madde 2 – (Ek:20/3/1980 - 2299/1 md.; Değişik: 14/7/2004-5217/13 md.)
Yurt dışında çalışan askerlik yükümlülerinin yabancı ülke parası üzerinden yaptıkları ödemeler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında Hazine adına açılacak özel döviz hesabına Euro olarak kaydedilir. Bu tutarlar transfer tarihindeki döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevrilerek Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına aktarılır ve bütçeye gelir kaydedilir.
Ek Madde 3 – (Ek: 20/3/1980 - 2299/1 md.; Değişik: 21/5/1992 - 3802/6 md.)
Bu Kanunda belirtilen esaslara göre dövizle askerlik hizmetinden istifade edebilecek veya edemeyecek yükümlüler ile ilgili şartlar, ödeme işlemleri, toplanan dövizin kullanılması, celp, sevk, eğitim, izin, sağlık, özlük hakları, geçici ve kesin terhis işlemleri, geri ödeme ile ilgili işlemler, hizmet hesabı, olağanüstü hallerde göreve çağırma, beyan edilen belge ve bilgilerin doğruluğunun araştırılması, yurt içinde ve yurt dışında yürütülen faaliyetlerin denetlenmesi usulleri ile diğer işlemler, Bakanlar Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte düzenlenir.
Ek Madde 4 – (Ek: 16/4/1987 - 3358/8 md.)
Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığının ihtiyaç göstermesi ve Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi üzerine, 1111 sayılı Kanuna tabi olarak silah altına alınacak yükümlülerden, bu Bakanlık kadrolarında öğretmen olarak görev yapanlar ile mesleği öğretmen olan ancak bu göreve başlamamış bulunanlar, bu Kanunun 10 uncu maddesinin 4 üncü bendinde belirtilen işlemlere tabi tutulmaksızın ihtiyaç fazlası olarak ayrılırlar ve temel askerlik eğitimini takiben mezkür Bakanlık emrine verilirler. Bunların miktarı belirtilen ihtiyacın altında olduğu takdirde öncelikle yüksekokul mezunu, bunların da ihtiyacı karşılamaması
Sayfa 29

856

halinde lise ve dengi okul mezunu yükümlüler, uygun nitelikleri taşımaları ve istekli bulunmaları şartıyla, ihtiyaç nispetinde temel askerlik eğitimini müteakip Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı emrine verilirler. İhtiyacın bunlarla da karşılanmaması halinde öncelikle yüksekokul mezunu, bunların da ihtiyacı karşılamaması halinde lise ve dengi okul mezunu olup niteliği öğretmenlik yapmaya elverişli bulunan ancak istekli olmayan yükümlüler arasından yeteri kadarı kura ile öğretmen olarak ayrılır. Bunların görev yerleri Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca belirlenir.
Askerlik yükümlülüğüne başlamadan önce bu Bakanlık kadrolarında öğretmen olanlar ile devlet memuru olarak çalışanlar önceki memuriyetleri itibariyle hak kazandıkları maaşlarını almaya devam ederler. Daha önce memuriyet görevinde bulunmayanların, fiilen öğretmenliğe başladıkları tarihten itibaren, 657 sayılı Kanun hükümlerine göre intibakları yapılır. Bunların maaşları Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca ödenir.
Yükümlüler; öğretmen olarak görev yaptıkları sürece resmi elbise giyemez ve iaşe edilmezler. Hizmet süresi emsali erbaş veya erlerin hizmet süresi kadardır, bu süre askerlik şubesinden sevk tarihinden başlar, hizmetleri sırasında usulüne göre öğretmenlik mesleği ile ilişkileri kesilenler geri kalan hizmetlerini erbaş veya er olarak tamamlamak üzere kıtalara sevk edilirler ve maaşları kesilir.
Bu yükümlüler hakkında firar, hava değişimi, izin tecavüzü, kısa süreli firar ve kısa süreli izin tecavüzü, yoklama kaçağı, bakaya ve geç iltihak suretiyle bakaya kalmak suçlarından dolayı Askeri Ceza Kanunu, Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun ile Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri uygulanır. Bu konularda yetkili askeri mahkeme veya disiplin mahkemesi Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilir.
Ek Madde 5 – (16/4/1987 - 3358 sayılı Kanunun 11 inci maddesi hükmü olup ek maddeye çevrilerek numarası teselsül ettirilmiştir.)
Bu Kanunla, 1076 sayılı Kanuna eklenen ek 7 nci madde ile 1111 sayılı Kanuna eklenen ek 4 üncü maddenin uygulanmasıyla ilgili hususlar, Milli Savunma Bakanlığı ile Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Ek Madde 6 – (Ek: 1/2/2011-6108/1 md.)
Vatani görevini yapmakta iken barışta ve savaşta, yurt içinde ve yurt dışında, görev esnasında veya görev dışında görevlerinden dolayı, bir saldırıya veya kazaya uğrayan erbaş ve erlerden, sağlık kurumlarında tedavisi devam edenlere, olay/kaza tarihinden itibaren 36 ayı geçmemek üzere, terhislerini takip eden aybaşından itibaren ve tedavi gördüğü sağlık kurumunca düzenlenen "tedavisinin devam ettiğini belirtir" sağlık kurul raporuna istinaden, görevdeki uzman çavuşun (1 yıllık, karargahta görevli, bekar) aldığı net maaşın 2/3'ü (27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 inci maddesinde belirtilen ek tazminatlar ile 14/7/1964 tarihli ve 500 sayılı Kanuna göre ödenen tazminat ve yabancı dil tazminatı hariç) her ay sağlık yardımı olarak, bağlı olduğu Kuvvet Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından ilgili bütçe tertibinden ödenir. Bu ödemeden sigorta primi dâhil hiçbir kesinti yapılmaz ve tedavi süresinde yapılan sağlık yardımı personelden tahsil edilmez. Olay/kaza durumu, keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan, her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlamak veya zarar vermek maksadından doğmuş olursa sağlık yardımı ödenmez.

Sayfa 30

856-1

Tedavisi devam edenlerden;
a) 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun mülga 45 inci maddesi kapsamında vazife malûlü ya da mülga 64 üncü maddesi kapsamında harp malûlü aylığı bağlananlar ile 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 47 nci maddesi kapsamında vazife/harp malûlü aylığı bağlananlara aylık bağlanma tarihini takip eden aybaşından itibaren,
b) Malûllük durumu oluşmaksızın tedavisi kesin işlemli sağlık kurulu raporu ile sonlandırılanlara, raporunu takip eden aybaşından itibaren,
sağlık yardımı ödenmesi sonlandırılır. Tedavi süresinde yapılan sağlık yardımı personelden tahsil edilmez.
Ek Madde 7 – (Ek: 5/2/2011-6109/1 md.)
Emniyet Teşkilatı kadrolarında kadro ve/veya rütbeleri ile ilişkisi devam eden Emniyet Hizmetleri Sınıfına mensup personel ile polis eğitim ve öğretim kurumlarında öğrenim görenler veya bu kurumların giriş sınavlarını kazananlardan askerlik hizmetini yapmamış olanların her türlü askerlik işlemleri ertelenir.
Birinci fıkra kapsamındakilerden, Emniyet Teşkilatında on yıllık hizmet süresini, memuriyetten sayılmayacak haller hariç olmak üzere tamamlayanlar, askerliklerine karar alınmasını müteakip askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılır. Geçici süreli görevlendirmeler, yurt dışı misyon koruma, yurt dışında eğitim ve diğer görevler sebebiyle geçirilen süreler de on yıllık hizmet süresinin hesabında dikkate alınır. Bu yükümlüler ile ilgili bilgiler, İçişleri Bakanlığınca Milli Savunma Bakanlığına bildirilir.
On yıllık süre, polis eğitim ve öğretim kurumlarından mezun olarak fiilen göreve başlanılan tarihte başlar. On yıllık süreyi tamamlamadan herhangi bir nedenle Emniyet Teşkilatından ayrılan, başka kuruma nakledilen veya bu süre içinde meslekten ilişiği kesilen personel, ilgili kanun hükümlerine göre askerlik hizmetini yerine getirir.
Seferberlik ve savaş hallerinde bu maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanmaz.
Geçici Madde 1 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel sakata ayrılmış olanlar askere alınmazlar ve askerde olanlar terhis edilirler.
Geçici Madde 2 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel son yoklama sırasında arızalı sağlam olarak ayrılanlardan henüz askere sevk edilmiyenler ile halen muvazzaflık hizmetini yapmakta olanlar yeniden muayeneye tabi tutulurlar.
Bunlardan Türk Silahlı Kuvvetleri Beden Kabiliyeti Yönetmeliği gereğince askerliğe elverişli olamadıkları anlaşılan muvazzaf erat terhis edilir ve halen askere sevk edilmiyenler askere alınmazlar.

Sayfa 31

857

Geçici Madde 3 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel askerlik yoklaması yapılıp askerliğine karar alınanlar 1111 sayılı Askerlik Kanununun bu kanunla değişen eski 10 uncu madde hükümlerine tabidirler.
Geçici Madde 4 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Kur'a neticesi askere alınmıyanlar bu kanunun 10 uncu maddesi (b) fıkrasında belirtilen kanun yürürlüğe girinceye kadar resmi ve özel her türlü iş ile okul, fakülte ve yüksek okula girebilir ve yurt dışına çıkmak için pasaport alabilirler.
Geçici Madde 5 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce, silah altına alınan er, erbaş ve 1111 sayılı Askerlik Kanununa iki geçici madde eklenmesine dair 18 Temmuz 1963 tarih ve 291 sayılı Kanun gereğince Milli Eğitim Bakanlığı emrinde öğretmen olarak görevlendirilenler ile Silahlı Kuvvetler okuma - yazma okullarında öğretmenlik yapmak üzere görevlendirilenler, 1 Kasım 1970 tarihinden itibaren 20 aylık muvazzaflık hizmetlerini ikmal ettikçe terhis edilirler.
Geçici Madde 6 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
1975 yılının sonuna kadar son yoklamalarda askerliklerine karar verilenlerden ilk öğretmen okulu mezunu olup Milli Eğitim Bakanlığı kadrolarında İlkokul öğretmeni olarak çalışanlar Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilirler.Ancak, bunlardan lüzumu kadarı Silahlı Kuvvetler okuma - yazma okullarında öğretmenlik yapmak üzere görevlendirilir. Bunların askerlik şubelerince sevklerinden itibaren gerek köy ilkokullarında ve gerekse Silahlı Kuvvetler okuma - yazma okullarında öğretmen olarak çalışacakları süre içinde memuriyetleri ile ilişkileri kesilmez . Maaş ve özlük haklarını kendi statüleri içinde Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden almaya devam ederler. Milli Eğitim Bakanlığından maaşlarını almaya devam ettikleri bu sürece resmi elbise giyemezler ve iaşe edilmezler. Bu öğretmenler askerlik hizmetleri süresince Milli Eğitim Bakanlığınca gösterilen köy ilkokullarında veya Milli Savunma Bakanlığınca gösterilen Silahlı Kuvvetler okuma - yazma okullarında öğretmenlik yapmaya mecburdurlar. Öğretmenlik yapmak istemiyenler ile öğretmen hizmetleri sırasında usulüne göre öğretmenlik mesleği ile ilişkileri kesilenler geri kalan hizmetlerini er olarak tamamlamak üzere kıtalara sevk edilirler. Bunların maaşları kesilir. Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilenler ve Silahlı Kuvvetler okuma - yazma okullarında vazife gören öğretmenler firar ve izin tecavüzü bakımından Askeri Ceza ve Askeri Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine tabi olmaya devam ederler. Silahlı Kuvvetler okuma yazma okullarında vazife gören öğretmenler hakkında Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunundaki Silahlı Kuvvetlerde çalışan sivil personele ait hükümler uygulanır.
Geçici Madde 7 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel 1111 sayılı Askerlik Kanununun 84,85,86,89 ve 98 inci maddelerine tabi olanlar kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde askerlik şubelerine müracaat ederek işlemlerini ikmal ettirdikleri takdirde kur'a usulüne tabi tutularak asker edilirler.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte; bakaya, yoklama kaçağı ve saklı bulunanlardan bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde resmi mercilere teslim olanların bu suçları hakkında takibat yapılmaz.
Sayfa 32

858

Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar; bakaya, yoklama kaçağı ve saklı suçlardan mahkum olanların cezaları ceza mahkumiyetlerinin neticelerine de şamil olmak üzere affedilirler.
Geçici Madde 8 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu kanunun 1 inci maddesi ile değiştirilen 1111 sayılı Askerlik Kanununun 10 uncu maddesinin (b) bendi gereğince çıkarılması gereken kanunla ilgili çalışmalara derhal başlanır ve bu konudaki kanun tasarısı işbu kanunun yürürlüğe girişinden itibaren bir sene içinde, Bakanlar Kurulunca T. B. M.Meclisine sevk edilir.
Geçici Madde 9 – (Ek: 27/7/1970 - 1315/2 md.)
Bu kanunun neşri tarihinde askerlik yapmadan çağ dışına çıkmış olanlar silah altına alınmazlar.
Bunlar hakkında 10 uncu madde (b) bendi uygulanır.
Geçici Madde 10 – (Ek: 22/6/1978 - 2152/1 md.)
İlköğretmen okulları veya öğretmen liselerinden mezun olarak ilkokul öğretmeni olmaya hak kazanmış ve bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Milli Eğitim Bakanlığı kadrolarında ilkokul öğretmeni olarak çalışmakta bulunan yükümlüler askerliklerine karar aldırmak şartıyla muvazzaf askerlik hizmetlerini yerine getirmek üzere (Yedek Subay adayı olma hakkını kazanmış olanlar hariç) Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilirler. Bu öğretmenler askerlik hizmetleri süresince Milli Eğitim Bakanlığınca gösterilen köy ilkokullarında öğretmenlik yapmaya mecburdurlar. Bu süre sonunda terhisleri ilgili askerlik şubelerince yapılır.
Bunların askerlik şubelerince sevklerinden itibaren köy ilkokullarında öğretmen olarak çalışacakları süre askerliklerinden sayılır.Bu süre içinde memuriyetleri ile ilişkileri kesilmez, maaş ve özlük haklarını kendi statüleri içinde Milli Eğitim Bakanlığı bütçesinden alırlar, bu süre içerisinde resmi elbise giyemezler, melbusat verilmez ve iaşe edilmezler. Bu kanunda öngörüldüğü şekilde öğretmenlik yapmak istemeyenler ile öğretmenlik hizmetleri sırasında usulüne göre öğretmenlik mesleği ile ilişkileri kesilenler hizmetlerini er olarak tamamlamak üzere kıtalara sevk edilir ve maaşları kesilir.
Milli Eğitim Bakanlığı emrine verilen yükümlüler hakkında firar ve izin tecavüzü suçlarından dolayı Askeri Ceza ve Askeri Yargılama Usulü Kanunu hükümleri uygulanır. Bu konularda yükümlünün görev yerine en yakın askeri mahkeme yetkilidir.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte Silahlı Kuvvetlerde er olarak yükümlülüğünü yerine getirmekte olan ilkokul öğretmenlerinden Milli Eğitim Bakanlığı emrindeki köy ilkokullarında öğretmen olarak çalışmayı isteyenler geri kalan hizmetlerini Milli Savunma ve Milli Eğitim Bakanlıklarınca ortaklaşa saptanacak esaslara uygun olarak köy ilkokullarında tamamlarlar ve müteakiben hizmet süresi sonunda terhis olunurlar.
Köy ilkokullarında istihdam edilen ilkokul öğretmenlerinin hizmet süresi silahlı kuvvetlerdeki emsal erlerin hizmet süresi kadardır.
Geçici Madde 11 – (Ek: 20/3/1980 / 2299/2 md.)
Bu Kanunun yayımı tarihinde 29 yaşını doldurduğu halde çeşitli nedenlerle henüz asker edilmemiş bulunan ve yurt dışında oturma ve çalışma iznine sahip olarak işçi sıfatıyla çalışmakta olan ve bunu belgeleyen yükümlüler Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içinde konsolosluklar aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları halinde bu kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Sayfa 33

859

Geçici Madde 12 – (Ek:22/10/1981-2539/2 md; Değişik:27/6/1984 - 3031/5 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, ek 1 nci madde hükmü gereğince iki aylık temel askerlik eğitimine başlamamış olanlardan, 1/3/1980 tarihindeki 600.000 Türk lirası karşılığı yabancı ülke parasından fazla ödemiş olanlara, bu miktarın üstünde kalan yabancı ülke parası, 1/3/1980 tarihindeki resmi kur üzerinden Türk lirası olarak iade edilir. 1/3/1980 tarihindeki 600.000 Türk Lirasının karşılığı kadar yabancı ülke parasının tamamını ödememiş olanlar, noksan ödedikleri kısmı, 32 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar tamamlarlar.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ek 1 nci madde hükmü gereğince 2 aylık temel askerlik eğitimine başlamış veya bu eğitimi tamamlamış olanlardan 1/3/1980 tarihindeki 600.000 Türk lirasının üstündeki miktar karşılığı kadar yabancı ülke parasını ödemiş olanlara geri ödeme yapılmaz. Ancak; bu miktarın altında ödeme yapanlar noksan ödemelerini 32 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar tamamlarlar.
Geçici Madde 13 – (Ek: 6/11/1981 - 2550/2 md.)
Bu Kanunun 2 nci maddesine eklenmiş bulunan fıkra hükümlerinin yürürlüğe girdiği tarihten önce askerlik yükümlülüklerini Kıbrıs' ta yaptıklarını tevsik edenler hakkında da anılan fıkra hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 14 – (Ek: 17/3/1982 - 2639/1 md.)
Ek birinci maddedeki diğer şartları taşıyan ve bu Kanunun yayımı tarihinde 29 yaşını doldurduğu halde çeşitli nedenlerle henüz asker edilmemiş bulunan, yurt dışında oturma ve çalışma iznine sahip olarak işçi sıfatıyla çalışmakta olan ve bunu belgeleyen yükümlüler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde konsolosluklar aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları halinde, anılan ek birinci madde hükmünden yararlanırlar.
Bu Kanunla tesbit edilen belli miktardaki yabancı ülke parasını yükümlüler, ilk taksidi müracaat tarihinde olmak üzere, üç eşit taksitte ödeyebilirler, şu kadar ki taksitleri ödeme süresi iki yılı geçemez.
Geçici Madde 15 – (Ek: 25/1/1984 - 2973/2 md.)
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte seçim sonucu veya makbul bir özürü olmaksızın seçime katılmadıkları için erbaş-er olarak askerlik hizmetini yapmakta olan yükümlülerin hizmet süresi, aynı celbe tabi olup yedek subay adayı olarak ayrılanların hizmet süresinin yarısı kadardır.
Geçici Madde 16 – (Ek: 27/6/1984 - 3031/6 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 32 yaşını doldurmuş olduğu halde, çeşitli sebeplerle henüz asker edilmemiş bulunan ve ek 1 inci maddedeki şartları taşıyan yükümlüler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu durumlarını ispat eden belgelerle birlikte, bağlı bulundukları konsolosluklar aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları halinde, anılan ek 1 inci madde hükmünden yararlanırlar.
Bu maddeden yararlanan yükümlülerden hizmetine ihtiyaç duyulanlar, iki aylık temel askerlik eğitimlerini, Genelkurmay Başkanlığının belirleyeceği ve Başbakanın uygun göreceği görev yerlerinde yerine getirirler.
Yükümlüler, bu Kanunun ek 1 inci maddesi ile tesbit edilen belli miktardaki yabancı ülke parasının ilk taksidini müracaat tarihinde olmak üzere üç eşit taksitte ödeyebilirler, şu kadar ki taksitleri ödeme süresi 2 yılı geçemez.
Sayfa 34

860

Geçici Madde 17 – (Ek:27/6/1984 - 3031/6 md.)
Askerlik yükümlülüğünü yerine getirmemiş olmaları sebebiyle 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 inci maddesinin (ç) bendi gereğince Türk Vatandaşlığı kaybettirilenlerden, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde Türk vatandaşlığına alınması için yetkili mercilere başvuran ve Türk vatandaşlığına kabul edilenler, vatandaşlığa kabulleri tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde, yaş sınırı dışında, ek 1 inci maddedeki diğer şartları taşımak kaydıyla, belirtilen madde hükümlerinden yararlanırlar. Bu yükümlüler, ek 1 inci maddede belirtilen miktardaki yabancı ülke parasını, askere sevkleri için yaptıkları müracaat tarihinde defaten öderler.
Geçici Madde 18 – (Ek: 27/6/1984 - 3031/6 md.)
Bu Kanunun 1 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihte silah altında bulunan, 20 aylık hizmet süresine tabi erbaş ve erler, 18 aylık hizmet süresini doldurduklarında terhis edilirler.
Geçici Madde 19 – (Ek: 16/4/1987 - 3358/10 md.)
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, bu Kanun hükümlerine göre askerlik çağı yaş sınırını geçmiş olanlar çağ dışına çıkarılırlar.
Geçici Madde 20 – (Ek: 16/4/1987 - 3358/10 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda olan yükümlüler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren 2 yıl içinde askerlik şubelerine başvurmaları halinde, bu Kanunun bedel ödeyerek askerlik hizmetini yapma veya kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilmeye ilişkin hükümlerinden yararlanırlar.
Bunlardan 1946 ve daha yaşlı doğumlu olanlar temel askerlik eğitimine tabi tutulmazlar. Ancak bir defada ve peşin olarak ödeyecekleri bedel miktarı Bütçe Kanununda belirlenen bedelin iki katıdır.
Geçici Madde 21 – (Ek:16/4/1987 - 3358/10 md.)
Bu Kanunun 6 ncı maddesinin 13 üncü bendi kapsamına giren 29 yaşını tamamlamamış yükümlüler (silah altına alınanlar hariç) yoklama kaçağı ve bakaya durumunda bulunsalar dahi, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde kayıtlı oldukları askerlik şubelerine başvurmaları halinde bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Ancak bu durumda olanlar silah altına alındıklarında, haklarında Askeri Ceza Kanunu hükümlerine göre işlem yapılır.
Geçici Madde 22 – (Ek:16/4/1987 - 3358/10 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte silahlı kuvvetlerde er veya erbaş olarak yükümlülüğünü yerine getirmekte olan öğretmenler, Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca ihtiyaç gösterilmesi ve Genelkurmay Başkanlığının uygun görmesi halinde, istekleri üzerine geri kalan hizmetlerini Bakanlığa bağlı okullarda tamamlarlar ve terhis edilirler. Bunların fiilen öğretmenliğe başladıkları tarihten itibaren 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre intibakları yapılır. Öğretmen olarak çalışacakları süre içerisinde maaş ve özlük haklarını kendi statüleri içinde Bakanlık bütçesinden alırlar.
Geçici Madde 23 – (Ek: 16/4/1987 - 3358/10 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte yoklama kaçağı, bakaya veya saklı durumunda olan yükümlülerden, yurt içinde veya yurt dışında herhangi bir yüksek-
Sayfa 35

861

öğrenim kurumuna girmeye hak kazanmış veya kayıtlarını yaptırmış ve 29 yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bir yıl içinde müracaat etmeleri halinde ertesi yıla terk işlemi yapılır.
Geçici Madde 24 – (17/5/1961 - 303/2 md.ile gelen numarasız geçici madde hükmü olup madde numarası teselsül ettirilmiştir.)
Bu kanunun yayımı tarihinde yaptıkları ilmi araştırmalar sebebiyle çalıştıkları bilim dallarına dünya ölçüsünde bir yenilik veya ilerleme getiren orijinal araştırmalarda bulundukları çalıştıkları ilim müesseselerince tevsik ve talep edilenler bu kanunla eklenen (F) fıkrası hükmünden faydalanırlar.(1)
Geçici Madde 25 -– (Ek: 12/10/1988 - 3478/3 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, ek 1 inci madde hükmü gereğince iki aylık temel askerlik eğitimine başlamamış olanlardan 10 000 Batı Alman Markından veya karşılığı yabancı ülke parasından fazla ödemiş olanlara, bu miktarın üstünde kalan yabancı ülke parası ödeme tarihindeki resmi kur üzerinden Türk Lirası olarak iade edilir. Bu miktarın tamamını ödememiş olanlar ise, geri kalan kısmını 32 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar tamamlarlar.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ek 1 inci madde hükmü gereğince 2 aylık temel askerlik eğitimine başlamış veya bu eğitimi tamamlamış olanlardan 10 000 Batı Alman Markının üstündeki miktar karşılığı kadar yabancı ülke parasını ödemiş olanlara geri ödeme yapılamaz. Ancak, bu miktarın altında ödeme yapanlar noksan ödemelerini 32 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar tamamlarlar.
Geçici Madde 26 – (Ek: 12/10/1988 - 3478/3 md.)
Bu kanunun yürürlüğe girmesinden önce, ek 1 inci madde hükmünden yararlanarak temel askerlik eğitimine başlamış veya bu eğitimi tamamlamış olan yükümlüler hakkında 1111 sayılı Kanunun 3031 sayılı Kanunla değişik ilgili hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
Geçici Madde 27 – (Ek:12/10/1988 - 3478/3 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 32 yaşını doldurmuş oldukları halde, çeşitli sebep-lerle henüz asker edilmemiş bulunan ve Ek-1 inci maddedeki şartları taşıyan yükümlüler, Kanunun yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu durumlarını ispat eden belgelerle birlikte, bağlı bulundukları konsolosluklar aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları halinde, anılan Ek-1 inci madde hükmünden yararlanırlar.
Bu maddeden yararlanan yükümlüler :
Bu Kanunun Ek-1 nci maddesiyle tesbit edilen belli miktardaki yabancı ülke parasını peşin veya ilk taksidini başvuru tarihinde olmak üzere 2 eşit taksitte öderler. İkinci taksit başvuru tarihinden itibaren bir yıl içerisinde ödenir.
Bu durumdaki yükümlülerin celp ve sevkleri başvuru tarihini takip eden yılın sonuna kadarki celp gruplarından birinde, kendi istekleri de dikkate alınarak yapılır.
Geçici Madde 28 – (Ek: 12/10/1988 - 3478/3 md.)
Askerlik yükümlülüğünü yerine getirmemiş olmaları sebebiyle 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 25 nci maddesinin (ç) bendi gereğince Türk vatandaşlığı kaybettirilenlerden; bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde Türk vatandaşlığına alınması için yetkili mercilere başvuranlar, Türk vatandaşlığına kabulleri tarihinden bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde ve Ek-1 inci maddedeki şartları taşımaları kaydıyla 32 yaş sınırına tabi olmaksızın anılan madde hükümlerinden yararlanırlar.
——————————
(1) Bu hükümde sözü edilen (F) fıkrası, 1111 sayılı Kanunun 35 inci maddesine, 17/5/1961 tarih ve 303 sayılı kanunla eklenen fıkradır.
Sayfa 36

862

Bu yükümlüler Ek-1 inci maddede öngörülen döviz miktarını askere sevkleri için yaptıkları başvuru tarihinde defaten öderler.
Geçici Madde 29 – (Ek: 21/5/1992 - 3802/7 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 38 yaşını doldurdukları halde, henüz asker edilmemiş bulunan ve ek 1 inci maddedeki şartları taşıyanlar, iki yıl içinde durumlarını ispata yarayan belgelerle birlikte konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları ve öngörülen dövizi defaten ödemeleri ve temel askerlik eğitimini yapmaları halinde, muvazzaf askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
Bu madde kapsamında bulunan ve Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 40 yaşını tamamlamış olanlar, 15 000 Alman Markı veya karşılığı yönetmelikte belirtilen yabancı ülke parasını başvuru sırasında defaten ödemeleri halinde, temel askerlik eğitimine tabi tutulmazlar ve haklarında adli takibat yapılmaz.
Geçici Madde 30 – (Ek: 21/5/1992 - 3802/7 md.) 403 sayılı Türk Vatandaşlığ Kanununun 25 inci maddesi gereğince Türk vatandaşlığını kaybettirilmelerine Bakanlar Kurulunca karar verilmiş olanlardan; Bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde vatandaşlığa alınmak üzere yetkili mercilere başvuranlar, Türk vatandaşlığına kabulleri tarihini müteakip bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde ve ek 1 inci maddedeki şartları taşımaları ve öngörülen dövizi başvuru sırasında defaten ödemeleri kaydıyla, geçici 29 uncu madde hükümlerinden yararlanırlar.
Geçici Madde 31 – (Ek: 21/5/1992 - 3802/7 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ek 1 inci maddede öngörülen yükümlülükleri yerine getirmemeleri sebebiyle dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkarılmış olanlar, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde konsolosluklar aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları ve öngörülen dövizi defaten ödemeleri halinde, bu Kanun hükümlerinden yararlandırılırlar.
Geçici Madde 32 – (Ek: 21/5/1992 - 3802/7 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ek 1 inci maddede öngörülen diğer şartları taşıyanlar hakkında, yabancı ülkelerde en az üç yıl bulunma şartı bir yıl olarak uygulanır.
Geçici Madde 33 – (Ek: 21/5/1992 - 3802/7 md.) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte saklı, yoklama kaçağı, bakaya durumunda veya tecilli olan 28 yaşından gün almış veya daha büyük olan 1076 ve 1111 sayılı Kanunlara tabi yükümlüler, istekleri halinde, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde askerlik şubelerine başvurmaları halinde, 1111 sayılı Kanunun bedel ödeyerek askerlik hizmetini yapmaya ilişkin hükümlerinden yararlanırlar.
Bu madde kapsamında bulunan ve 31.12.1992 tarihinde 40 yaşını tamamlamış olanlar 15 000 Alman Markı veya karşılığı yönetmelikte belirtilen yabancı ülke parasını başvuru sırasında defaten ödemeleri halinde temel askerlik eğitimine tabi tutulmazlar.
Bedelin ödenme usul ve esasları ve uygulama ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu kararı ile düzenlenir.
Bu madde hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında adli takibat yapılmaz.
Geçici Madde 34 – (Ek: 23/7/1999 - 4418/4 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 38 yaşını doldurdukları halde, dövizle
askerlik hizmeti yapmak üzere başvurmayanlar ile başvurdukları halde döviz ödemelerini veya temel eğitimlerini süresi içinde yapmadıkları için dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar ek 1 inci maddedeki şartları taşımaları halinde, iki yıl içinde durumlarını ispata yarayan belgelerle birlikte konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları ve 15 000 Alman Markı veya karşılığı yabancı ülke parasını başvuru sırasında defaten ödemeleri ve temel askerlik eğitimini yapmaları halinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
Yukarıdaki fıkra kapsamında bulunanlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 40 yaşını tamamlamış olanlar, 20 000 Alman Markı veya karşılığı yabancı ülke parasını başvu-
Sayfa 37

862-1

ru sırasında defaten ödemeleri halinde, haklarında adli takibat yapılmaz ve bunlar temel askerlik eğitimine tabi tutulmadan askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 20 ve 25 inci maddeleri uyarınca yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kaybetmiş olanlardan; bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde vatandaşlığa alınmak üzere yetkili mercilere başvuranlar, yeniden Türk vatandaşlığına alınma tarihini müteakip bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde bu madde hükümlerinden yararlanırlar.
Geçici Madde 35 – (Ek: 23/7/1999 - 4418/5 md.)
Halen silah altında olan ve bu Kanun ile yürürlükten kaldırılan İç Hizmet Kanununun 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrasından yararlanan sporculara, terhislerine kadar yürürlükten kaldırılan bu maddenin uygulamasına devam edilir.
Geçici Madde 36 – (Ek: 23/7/1999 - 4418/6 md.; Değişik:13/6/2001 - 4679/2 md.)
35 inci maddenin (E) fıkrasının (3) numaralı bendinde belirtilen şartları taşıyan sporculardan, bakaya veya yoklama kaçağı olanlar, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay içinde müracaat etmeleri halinde, 35 inci maddenin (E) fıkrasının (3) numaralı bendi hükümlerinden yararlandırılırlar.
Geçici Madde 37 – (Ek: 2/11/1999-4459/1 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte her ne sebeple olursa olsun henüz fiili askerlik hizmetine başlamamış, 1 Ocak 1973 tarihinden önce doğan ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu ile 1111 sayılı Askerlik Kanununa tabi yükümlüler, istekleri halinde, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde askerlik şubelerine başvurmaları, 15 000 Alman Markı veya ödeme tarihindeki karşılığı konvertibl yabancı ülke parasını yada Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk Lirası parayı ödemeleri ve Genelkurmay Başkanlığınca belirlenecek birlik ve kurumlarda temel askerlik eğitimlerini yapmaları şartıyla askerlik hizmetlerini yerine getirmiş sayılırlar.
Bu madde kapsamında bulunan ve 31 Aralık 1999 tarihinde kırk yaşını tamamlamış olanlardan istekliler, 20 000 Alman Markı veya karşılığı birinci fıkrada belirtilen yabancı ülke ya da Türk Lirası parayı ödemeleri halinde temel askerlik eğitimine tabi tutulmazlar.
Bu uygulama kapsamında yatırılacak paralar Maliye Bakanlığı Merkez Saymanlık Müdürlüğü adına T.C. Ziraat Bankasında açılacak özel hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan miktarları genel bütçeye özel gelir ve karşılığı da ilgili kurum bütçelerine aktarılmak üzere Maliye Bakanlığı bütçesinde açılacak özel bir tertibe ödenek kaydetmeye Maliye Bakanı yetkilidir. Bu ödeneklerden yılı içinde kullanılamayan miktarlar, ertesi yıl bütçesine devren gelir ve ödenek kaydedilir.
Bu tertipte oluşan ödenek Maliye Bakanı tarafından belirlenecek usul ve esaslar dahilinde, 17 Ağustos 1999 tarihinde vuku bulan deprem dolayısıyla genel hayata etkili afete maruz kalan bölgede yer alan illerdeki hasar ve zararların giderilmesi için gereken her türlü harcamanın finansmanında kullanılır.
Bedelin ödenme usul ve esasları ile uygulamaya ilişkin diğer hususlar, Bakanlar Kurulu kararı ile düzenlenir.
Bu madde hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında adli takibat yapılmaz.
Geçici Madde 38- (Ek: 12/3/2003-4823/1 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar dövizle askerlik hizmeti yapmak üzere başvurmayanlar ile başvurdukları hâlde döviz ödemeleri veya temel eğitimlerini süresi içinde yapmadıkları için dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar, ek 1 inci maddedeki şartları taşımaları hâlinde, iki yıl içinde durumlarını ispata yarayan belgeler ile birlikte konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları ve 7.668 Euro veya karşılığı yabancı ülke parasını başvuru sırasında def’aten ödemeleri ve bir ay süreli temel askerlik eğitimini yapmaları hâlinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
Sayfa 38

862-2

Birinci fıkra kapsamında bulunan ve Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 40 yaşını tamamlamış olanlar, 10.224 Euro veya karşılığı yabancı ülke parasını başvuru sırasında def’aten ödemeleri hâlinde temel askerlik eğitimine tâbi tutulmadan askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 20 nci maddesine göre Türk vatandaşlığından çıkmalarına Bakanlar Kurulunca izin verilmiş olanlar ile aynı Kanunun 25 inci maddesine istinaden Türk vatandaşlığını kaybettirilmelerine Bakanlar Kurulunca karar verilmiş olanlardan, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde vatandaşlığa alınmak üzere yetkili mercilere başvuranlar, Türk vatandaşlığına yeniden kabul edilme tarihini müteakip bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde, bu madde hükümlerinden yararlanırlar.
Bu madde hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında; saklı, yoklama kaçağı veya bakaya suçlarından adlî takibat yapılmaz.
Geçici Madde 39- (Ek: 2/7/2005-5380/3 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvurdukları hâlde, yükümlülüklerini tamamlamadan Türk vatandaşlığından çıkmalarına izin verilen veya Türk vatandaşlığı kaybettirilenlerden ödedikleri dövizi geri alanlar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl içinde yeniden vatandaşlığa alınmak üzere yetkili mercilere müracaat etmeleri, yeniden Türk vatandaşlığına alınmaları tarihini takip eden bir yıl içinde de başvurmaları kaydıyla ek 1 inci madde hükümlerinden yararlanırlar.
Geçici Madde 40- (Ek: 2/7/2005-5380/3 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibariyle 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar ek 1 inci maddede yazılı şartları haiz olarak dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvuran ve temel askerlik eğitimini yapanlardan, 38 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar ödemelerini tamamlamadıkları için kapsamdan çıkartılanlardan yurda kesin dönüş yapmış olanlar, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde başvurmaları halinde ek 1 inci madde hükümlerinden yararlanırlar.
Geçici Madde 41- (Ek: 1/3/2007-5591/1 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar göçmen statüsünde Türk vatandaşlığına geçmiş olanlardan, Türkiye’ye geldikten sonraki bir tarihte, gelmiş oldukları ülkede askerlik yaptıklarını belgeleyenler askerlik hizmetinden muaf tutulur.
Geçici Madde 42- (Ek: 5/2/2009 - 5837/15 md.)
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte tebligatsız saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda olanların askerlik şubelerine müracaat etmeleri Milli Savunma Bakanlığı tarafından Türkiye Radyo Televizyon Kurumu aracılığıyla duyurulur. Bu duyuru yükümlülere tebliğ mahiyetindedir. Yapılan duyuruya rağmen üç ay içerisinde askerlik şubesine müracaat etmeyenler hakkında tebligatlı işlemi yapılır.
Geçici Madde 43- (Ek: 1/2/2011-6108/2 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, her ne sebeple ve hangi aşamada olursa olsun dövizle askerlik hizmeti kapsamından çıkartılanlar veya ek 1 inci madde kapsamında işlem görürken bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce dövizle askerlik hizmetinden yararlanma şartlarını kaybettikleri sonradan tespit edilenlerden, dövizle askerlik hizmeti dışında halen ve fiilen
Sayfa 39

862-3

yurt içinde askerlik hizmetine başlamamış olanlar; ek 1 inci maddede yer alan şartları taşımaları halinde, durumlarını ispata yarayan belgeler ile birlikte konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları ve 10.000 Euro veya karşılığı yabancı ülke parasını başvuru sırasında defaten ödemeleri ve süresi içinde temel askerlik eğitimini yapmaları halinde askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
Birinci fıkra kapsamında bulunan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte 45 yaşını tamamlamış ve üzeri olanlar, talepleri hâlinde 15.000 Euro veya karşılığı yabancı ülke parasını başvuru sırasında defaten ödemeleri halinde, temel askerlik eğitimine tabi tutulmadan askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar.
Türk vatandaşlığından çıkmalarına İçişleri Bakanlığınca izin verilmiş olanlar ile Türk vatandaşlığını kaybettirilmelerine Bakanlar Kurulunca karar verilmiş olanlardan, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2 yıl içinde vatandaşlığa alınmak üzere yetkili mercilere başvuranlar, Türk vatandaşlığına yeniden kabul edilme tarihini müteakip bir yıl içinde müracaat ettikleri takdirde, bu madde hükümlerinden yararlandırılırlar.
Bu madde hükümlerinden yararlananların dövizle askerlik hizmeti kapsamında daha önce yaptıkları ödemeler, ödeyecekleri toplam miktardan mahsup edilir.
Bu madde hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında saklı, yoklama kaçağı, bakaya veya noksan hizmetli statüsünde olup her ne sebeple olursa olsun askerlik hizmetini tamamlamamaktan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılamaz, başlatılmış olan soruşturma ve kovuşturmalar sona erdirilir.
Geçici Madde 44- (Ek: 5/2/2011-6109/2 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, ek 7 nci maddenin birinci fıkrası kapsamına giren personelden halen askerlik hizmetini yerine getirmekte olanlar, askerlik hizmetleri durdurularak terhis edilir ve görevlerine iade edilir. Bu madde ile ek 7 nci maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümlerinden yararlanan yükümlüler hakkında; saklı, yoklama kaçağı ve bakaya suçlarından adli takibat yapılmaz ve bu suçları işlediklerinden dolayı adli tahkikata başlanılmış olanların işlemleri ile bu suçlara ilişkin kesinleşmiş kararların infazı durdurulur.
Geçici Madde 45- (Ek: 5/2/2011-6109/2 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, Emniyet Teşkilatı kadrolarında Emniyet Hizmetleri Sınıfına mensup olarak on yıl ve daha fazla süre ile görev yaptıktan sonra herhangi bir nedenle Emniyet Teşkilatından ayrılan, başka kuruma nakledilen veya meslekten ilişiği kesilen personel, ek 7 nci maddenin ikinci fıkra hükümlerinden yararlandırılmaz.
Madde 112 – İşbu Kanunun bedeli nakdiye ait 105 inci maddesi hükmü neşri tarihinden ve diğer ahkamı neşrinden beş ay sonra mer'i dir.
Madde 113 – Asakiri nizamiyenin sureti ahzini mübeyyin 23 Safer 1304 ve 13 Teşrinisani 1302 tarihli kanun ile 16 Cemaziyelahir 1332 ve 29 Nisan 1330 tarihli mükellefiyeti askeriye kanunu muvakkati ve zeyilleri mülgadır. 1302 tarihli kanun mucibince bedeli nakdi vermiş olanların hukuku mahfuzdur.
Madde 114 – İşbu kanunun icrayı ahkamına İcra Vekilleri Heyeti memurdur.

Sayfa 40

863

1111 SAYILI KANUNDA EK VE DEĞİŞİKLİK YAPAN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI KANUN VE HÜKÜMLERİ
GÖSTERİR LİSTE

Yürürlükten Kaldırılan Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
_____________________________________________ _________ ________ ________
4/4/1929 tarih ve 1413 sayılı Kanunun 2 ve 3.
maddeleri ile 2/7/1932 tarih ve 2053 sayılı ve
29/5/1933 tarih ve 2238 sayılı kanunlar 20/11/1935 2850 2

13/12/1934 tarih ve 2607 sayılı Kanun 29/1/1936 2907 2

21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun
71, 72, 73 üncü maddeleri 11/8/1941 4109 14

7/6/1926 tarih ve 908 sayılı ve 13/4/1933 tarih ve 2138
sayılı Kanunlar 15/12/1941 4152 2

6/1/1941 tarih ve 3972 sayılı Kanun 21/1/1942 4173 2
21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun
10/4/1944 tarih ve 4541 sayılı kanunda yazılı muhtarlığa
ait vazifeler hakkındaki hükümler 10/4/1944 4541 24

21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununa Ek
19/6/1952 tarih ve 5968 sayılı kanun 11/7/1956 6794 4

21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun
1.maddesinin son fıkrası 4/1/1961 211 119

21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununa Ek
11/7/1956 tarih ve 6794 sayılı kanun 27/2/1962 33 1

21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun 6,15,
16,18,19,33 ve 34 üncü maddeleri ile aynı kanunun 2 nci
maddesinin 4 üncü fıkrası ve 11 inci fıkrasının son cümlesi
ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu ile Ek ve Değişikliklerinin
bu kanuna aykırı diğer hükümleri; 25 Nisan 1938 tarih ve
3370 sayılı Kanun; 18 Temmuz 1963 tarih ve 291 sayılı
kanun; 9 Mayıs 1967 tarih ve 865 sayılı Kanun (Ayrıca
1111 sayılı Askerlik Kanununun muhtelif maddelerinde
yer alan artık erat, ruhsatlı erat ibareleri, bu ibareleri ihtiva
eden maddelerden çıkarıl-
mıştır.) 27/7/1970 1315 3
16/6/1927 tarih ve 1076 sayılı Yedek Subay ve Yedek
Askeri Memurlar Kanunu ile 21/6/1927 tarih ve 1111
sayılı Askerlik Kanununun bu kanuna aykırı hükümleri 27/7/1970 1316 3
21/6/1927 tarih ve 1111 sayılı Askerlik Kanununun 104,
105, 106, 107, 108 ve 111 nci maddeleri 20/11/1984 3081 2
Sayfa 41

864

1111 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE

Kanun Yürürlüğe
No Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
_______ _________________________________________________ ____________
1413 – 15/4/1929
1507 – 9/6/1929
1958 – 18/5/1932
1988 – 31/5/1932
2053 – 6/7/1932
2138 – 19/4/1933
2238 –– 1/6/1933
2607 – 22/12/1934
2850 – 30/11/1935
2907 – 5/2/1936
3027 – 22/6/1936
3174 – 28/5/1937
3370 – 2/5/1938
3810 – 2/5/1940
3899 –– 31/7/1940
3917 – 19/9/1940
3920 – 19/9/1940
3972 – 15/1/1941
4092 – 12/7/1941
4102 – 15/8/1941
4109 – 15/8/1941
4152 – 22/12/1941
4173 – 26/1/1942
4416 – 27/5/1943
4541 – 15/4/1944
4576 – 9/6/1944
5010 – 21/2/1947
5673 – 1/10/1950
5968 – 28/6/1952
6518 – 1/4/1955
6794 – 1/8/1956
6867 – 24/12/1956
211 57 - 70 inci maddeleri 1/3/1961
Diğer hükümleri 27/5/1961
303 – 23/5/1961
341 – 14/8/1961
33 – 7/3/1962
164 – 1/2/1963
291 – 26/7/1963
Sayfa 42

865

Kanun Yürürlüğe
No Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
___________ ____________________________________________________ _____________
350 – 24/10/1963
865 – 18/5/1967
975 – 30/12/1967
1315 – 1/8/1970
1825 – 9/6/1974
1892 – 4/5/1975
1983 – 8/5/1976
2152 – 29/6/1978
2299 – 30/3/1980
2338 – 14/11/1980
2539 – 27/11/1980
tarihinden
geçerli olmak
üzere
24/10/1981
2550 – 10/11/1981
2639 – 19/3/1982
2778 – 13/1/1983
2973 – 7/2/1984
3031 1.madde 1/3/1985
Diğer maddeleri 9/7/1984
3081 – 1/12/1984
3358 – 28/4/1987
3478 – 25/10/1988
3775 – 27/2/1992
3802 – 1/6/1992
4414 – 25/7/1999
4418 – 29/7/1999
4459 – 4/11/1999
4679 – 20/6/2001
4823 – 15/3/2003
4861 – 6/6/2003
5217 Ek Madde 2 1/1/2005
5380 35, Ek Madde 1, Geçici Madde 39, 40 6/7/2005

Sayfa 43

866

Değiştiren Kanun Yürürlüğe
No 1111 sayılı Kanunun değiştirilen maddeleri giriş tarihi
___________ ____________________________________________________ _____________
5591 Geçici Madde 41 7/3/2007
5713 36, 77, 78 28/11/2007
5716 83, 84, 85, 87, 94 4/12/2007
5768 35 24/6/2008
5769 103 24/6/2008
5837 2, 10, 14, 21, 22, 23, 24, 25, 30, 39, 43, 44, 45, 47,
86, 89, Geçici Madde 42 13/2/2009
6082 77 10/12/2010
6108 Ek madde 6, Geçici Madde 43 8/2/2011
6109 Ek madde 7, Geçici Madde 44 ve 45 8/2/2011
6217 47, 86 ve 89 14/4/2011

Sayfa 44

T.C.Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü | https://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ | e-posta : [email protected]
Mevzuat Bilgi Sistemi ile İlgili Sorularınız İçin : Canan BAYSAL +90 312 294 54 11 ve Ömer ÖZ +90 312 294 54 61,
Resmi Gazete ile İlgili Sorularınız İçin ise; Faruk SABAH +90 312 294 54 06 nolu telefonlardan bilgi alabilirsiniz. | Faks : +90 312 231 13 34
Tüm haklar 2008 Başbakanlık

2547 SAYILI KANUN MADDE:44

Yükseköğretim kurumlarında, önlisans ve lisans düzeyinde öğrenim yapan öğrencilere bu öğrenimlerini tamamlamak için tanınan azami süreler iki yıllık önlisans için dört, dört yıllık lisans için yedi yıldır.

Öğrenciler normal eğitim-öğretim süresi beş yıl olan programları sekiz yılda, altı yıl olan programları ise dokuz yılda tamamlamak zorundadırlar. Ancak bu süreler sonunda; kayıtlı olduğu öğretim kurumundan mezun olabilmek için son sınıf öğrencilerine, başarısız oldukları bütün dersler için biri bütünleme olmak üzere iki ek sınav hakkı verilir.

Bu sınavlar sonunda başarısız ders sayısını beş derse indirenlere bu beş ders için üç yarı yıl, ek sınavları almadan beş derse kadar başarısız olan öğrencilere dört yarı yıl (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda iki öğretim yılı); gülhane askeri tıp akademisi öğrencileri hariç, üç veya daha az dersten başarısız olanlara ise sınırsız, başarısız oldukları derslerden açılacak sınavlara girme hakkı tanınır.

İzledikleri programdan mezun olabilmek için gerekli bütün derslerden geçer not aldıkları halde yönetmeliklerinde başarılı sayılabilmeleri için öngörülen not ortalamalarını sağlayamamaları sebebiyle ilişikleri kesilme durumuna gelen son dönem (sınıf geçme esasına göre öğretim yapılan kurumlarda son sınıf) öğrencilerine not ortalamalarını yükseltmek üzere diledikleri son iki sınıf derslerinden sınırsız sınav hakkı tanınır. Bunlardan uygulamalı, uygulaması olan ve daha önce alınmamış dersler dışındaki derslere devam şartı aranmaz.

Açılacak sınavlara, üst üste veya aralıklı olarak toplam üç eğitim-öğretim yılı hiç girmeyen öğrenci, sınırsız sınav hakkından vazgeçmiş sayılır ve bu haktan yararlanamaz. Sınırsız hak kullanma durumunda olan öğrenciler, öğrenci katkı payını ödemeye devam ederler, ancak, sınav hakkı dışındaki diğer öğrencilik haklarından yararlanamazlar. Açık öğretim öğrencileri, öğrencilik haklarından yararlanmamak kaydı ile bu sürelerle kısıtlı değildir.

YEDEK SUBAYLAR VE YEDEK ASKERÎ MEMURLAR KANUNU

                                  Kanun Numarası: 1076              Kabul Tarihi: 16/6/ 1927

 

 Madde 1 - Yedek subay ve memur sınıfı seferde muhtelif kadro boşluklarını doldurmak maksadıyla yapılmıştır.

Bu sınıfa ayrılanlar hazar vaktinde yetiştirilmek üzere talim ve manevralarda bulundurulur.

Madde 2 - Yedek subay ve yedek askerî memurları şunlardır :

A) (Değişik : 1/2/1930 -1555/1 md.) Kara, deniz, hava ve jandarmadan mütekait ve müstafi olanlardan yedeğe ayrılanlar «daimi mâlûliyet sebepleriyle tekaüt edilenlerden seferî ordunun geri ve sabit hizmetlerinde istihdama elverişli olmayanlar ve yirmi üçüncü maddede sayılan fiillerden dolayı tekaüdü icra edilmiş bulunanlar yedeğe ayrılmazlar.»

B) Bu kanunun neşrinden evvel ikinci sınıf namıyla yedek subay ve memurlarından oldukları tasdik kılınanlar.

C) Astsubaylardan ihtiyat mülâzimi olanlar

D) Bu kanuna göre yedek subay yetiştirilenlerdir.

Yedek subay yetiştirilmesi

Madde 3 - (Değişik : 12/11/1980 - 2338/1 md.)

a) Her celp yılından evvel müteakip yıl Silahlı Kuvvetlerin subay sınıflarına göre yedek subay ihtiyacı Genelkurmay Başkanlığının teklifi üzerine Milli Savunma Bakanlığınca tespit edilir.

b) Dört yıl ve daha fazla süreli fakülte, akademi, yüksekokul ve enstitüler ile Milli Eğitim Bakanlığınca bunların dengi olduğu kabul edilen yurt dışı öğrenim kurumu mezunu olup da Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre askerliğe elverişli olanlar arasından, Silahlı Kuvvetlerin ihtiyacı kadar yedek subay adayı ( c ) ve ( d) bendleri esaslarına göre ayrılır.

c) Yükümlüler, Silahlı Kuvvetlerin ihtiyaç duyduğu yedek subay miktarından fazla ise;

1. İstekliler, yükümlülüklerini erbaş - er olarak yerine getirebilirler.

2. (Değişik:25/7/1999-4414/1 md.) İsteklilerin ayrılmasından sonra kalan yükümlüler ihtiyaçtan fazla ise, Silâhlı Kuvvetlerin ihtiyacı bunların arasından seçilerek saptanır.

Seçilmedikleri için ihtiyaç fazlası olanlar, yükümlülüklerini erbaş veya er olarak yerine getirirler.

3. İsteklilerin ayrılmasından sonra, kalan yükümlü miktarı, Silahlı Kuvvetlerin yedek subay ihtiyacını karşılamadığı takdirde; erbaş-er olarak hizmet yapmak isteyenler arasından seçimle yedek subay ihtiyacı karşılanır.

Seçimin şekli ve yapılma esasları ile celp usulleri, bu konulara ilişkin olarak çıkarılacak yönetmelikte saptanır.

d) Silâhlı Kuvvetlerin ihtiyacı olan meslek ve vasıfları haiz olanların mevcudu ihtiyaçtan az olduğu takdirde; bunlar hakkında (c) bendi hükmü uygulanmaz ve seçime de tabi tutulmadan yedek subay adayı olarak ayrılırlar.

e) Yedek subay adayı yükümlülerin askerlik hizmetleri, eğitim-öğretim için askerlik şubelerinden sevkleri ile başlar.

f) Yedek subayların hizmet süreleri onsekiz aydır. Bu sürenin altı ayı yedek subay yetiştirilmekle oniki ayı da subay olarak atandıkları kıt'a ve kurumlarda geçer. Yedek subay yetiştirme süresi Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum üzerine Bakanlar Kurulunca uzatılabilir ve kısaltılabilir.(1)

Yedek subayların hizmet süreleri Genelkurmay Başkanının göstereceği lüzum üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile lüzumu kadar uzatılabilir. Bu uzatılan süreler yaş haddinin sonundan iki kat düşülür.

Yedek subayların hizmet süreleri barışta Genelkurmay Başkanının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile oniki aya kadar indirilebilir.

g) Muvazzaflık hizmetini yapmadıkça, 1111 sayılı Askerlik Kanunu ile bu Kanunun tespit ettiği esaslar dışında hiç bir yüksek öğrenim mezunu askerlik çağından çıkarılamaz. (2)

h) (Değişik bent:27.3.2007-5613/1 md.) Yedek subaylardan hastalananlar, muvazzaf subay emsalleri gibi sıhhî izin süresine tabi tutulurlar. Sıhhî izin süresi içindeyken muvazzaf askerlik hizmet süresini tamamlayanlar terhis edilirler. Ancak sıhhî izin süresi içinde veya sonunda “Faal Hizmet Yapabilir” raporu alanlar, emsalleri terhis edilse dahi altı ay hizmet süresini tamamlamadıkça terhis edilmezler.

ı) (Ek:25/7/1999-4414/1 md.) En az dört yıl süreli fakülte veya yüksek okulları kendi nam ve hesabına bitirip muvazzaf subaylığa nasbedilenlerden deneme süresinin bitimine kadar ayrılanların yedek subay okulunda, yedek subaylık hizmetinde ve muvazzaf subaylık hizmetinde geçen süreleri askerlik hizmetinden sayılır. Askerlik hizmet süresini tamamlamadan disiplinsizlik veya ahlâki nedenlerle Türk Silâhlı Kuvvetleriyle ilişikleri kesilen veya mahkeme kararı ile ya da haklarında verilen mahkûmiyet kararının sonucu olarak Türk Silâhlı Kuvvetlerinden tart veya ihraç edilenlerin geriye kalan askerlik hizmetleri 1111 sayılı Askerlik Kanununun 5 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen süre esas alınarak er rütbesi ile; eğitimde başarılı olamaması, Silâhlı Kuvvetlere uyum sağlayamaması veya kendi istekleriyle ayrılanların geriye kalan askerlik hizmetleri ise, (f) bendindeki süre esas alınarak, teğmen rütbesi ile yedek subay olarak tamamlattırılır.

Madde 4 - (Mülga : 23/3/1950 - 5619/29 md.)

Madde 5 - Vakti seferde görülecek lüzum üzerine cetvelde yazılı müddetlerin azaltılmasına Başkumandanlık salâhiyettardır.

Madde 6 - Üçüncü maddedeki hizmetler esnasında veya bilâhare yedek subaylığı esnasında sıhhatleri bulundukları sınıfta istihdama elverişli olmadığı askerî sıhhiye heyeti raporiyle anlaşılanlar ahvali sıhhiyelerinin müsait olduğu sınıfa nakledilebilirler.

(Ek : 17/9/1943 - 4497/2 md.) Muvazzaflık hizmetlerini yaptıktan ve yedek subay nasbedildikten sonra orduda istifade edilebilecek başka bir meslek veya ihtisas diplomasını kazanan yedek subaylar, ihtiyaç halinde, sınıfları tatbikat okulunda, tatbikat okulu yoksa sınıfı kıtasında rütbeleri ile üç aylık bir tahsil veya staja tabi tutularak Millî Müdafaa Vekâletince sınıfları değiştirilebilir ve bu üç aylık hizmet müddetleri hazarda talim devrelerindeki hizmet müddetlerinden sayılır.

Madde 7 - (Değişik : 17/3/1932 -1833/1 md.)

Üçüncü maddede yazılı hizmetler esnasında talim ve tahsil devrelerinden her hangi birine kanunî bir mazerete müstenit olarak üçte birinden fazla bir müddet devam edemeyenler terhis edilerek mütaakip senede devam edemedikleri devrenin tamamına iştirak ettirilir. Ancak devam edilmiyen mezkür müddet devrelerin nihayetine tesadüf eder ve fâsılasız olursa mütaakip sene devresinde yalnız devam edemediği müddetin ikmal ettirilmesiyle iktifa olunur.

Makbul bir mazereti olmaksızın muhtelif zmanlarda ceman üç ay devamsızlık gösterenler veya suihalleri görülenlerin kanuni cezalarından başka yedek subaylığa namzetlik hakları refedilerek muvazzaf hizmetlerinin mütebakisini sınıfları dâhilinde ikmal etmek üzere kıtaata gönderilirler ve devamsızlıkta bulundukları müddet ile ellerindeki askeri ehliyatnamelerin kendilerine kazandırdığı talim ve terbiye müddetleri muvazzaf müddetlerinden sayılmaz.

Madde 8 - (Değişik : 29/11/1983 - 2962/3 md.)

Yedek subay adayı olarak askere sevkden evvel veya yedek subay yetiştirilmekte iken aşağıdaki engel hali olduğu anlaşılanlar askerlik hizmetini durumlarına göre er veya erbaş olarak tamamlarlar.

a) 1. Türk Silahlı Kuvvetlerinde subaylıktan çıkarmayı gerektiren bir suçtan mahkum olanlar,

2. Kamu hizmetlerinden müebbeten yasaklı olanlar,

3. Hileli müflis olduğu ilân edilenler,

b) Yönetmelikte belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde;

1. Disiplinsizlik ve ahlâki durumları sebebiyle yedek subay çıkarılması uygun görülmeyenler,

2. Türk Silahlı Kuvvetlerinin manevi şahsiyetine gölge düşüren veya askerliğin şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayacak eylemlerde bulunanlar ile tutum ve davranışlarıyla yasa dışı siyasî, yıkıcı, bölücü ideolojik görüşü benimsemiş olduğu anlaşılanlar,

Okul disiplin kurullarının vereceği subay olamaz kararı üzerine er olurlar.

c) Yedek subay öğreniminde başarı gösteremeyenler, erbaş olur1ar.

Bunların yerine getirecekleri hizmet süresi 1111 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin 1 inci fıkrasında belirtilen süre kadardır.

Yedek Subay ve memurlarının kayıt yoklama ve muayeneleri

Madde 9 - (Değişik : 6/7/1939 - 3701/2 md.)

(Değişik : 16/4/1987 - 3358/1 md.) Orgeneral - Oramiral ve Korgeneral- Koramiraller dışında kalan yedek subaylar ile yedek askeri memurların mahallî askerlik şubelerince kayıt ve yoklamaları yapılır. Mahalli askerlik şubeleri yaptıkları kayıt ve yoklamaları yükümlünün kayıtlı bulunduğu askerlik şubelerine bildirir.(1)

Yoklama, ilk yoklama sırasında senede bir defa yapılır.

Her askerlik şubesi yoklamanın başlayacağı ve biteceği tarihleri Hükümete bildirerek köy ve mahallelerde ilan edilmesini temin eder.

Askerlik şubesinde kayıtlı olsun olmasın müracaat edenlerin yoklamaları yapılır. Askerlik şubesinde kayıtlı olup da yoklamaya gelmeyenleri şube arar ve neticeyi kütüklerine yazar.

Askerlik şubelerinin bu vazifeleri 10 ve 11 inci maddelerde yedek subaylarına düşen vazifeleri izale etmez.

Madde 10 – (Değişik Birinci Fıkra:26.2.2008-5743/1 md.) İlk yoklama süresi içinde Orgeneral-Oramiral ve Korgeneral-Koramiraller dışında kalan yedek subaylar ile yedek askerî memurlar, kanunî ikametgâhlarını ve varsa maluliyetlerini maluliyet derecesiyle birlikte mahallî askerlik şubesine, şifahen veya mektupla bildirmeye ve raporlarının tasdikli bir suretini bir defaya mahsus olmak üzere göndermeye veya aslını göstermeye mecburdur.

Mektup gönderenler müracaatlarını gösterir vesika elde etmelidirler. Yoklamadan sonra ikametgâhını değiştirenler ayrıldıkları ve gidecekleri yerleri, askerlik şubelerine bir ay içinde haber vermeğe mecburdurlar.

Ecnebi memleketlerde bulunanlar dahil elçilik veya konsolosluğa müracaatla vesikasını kaydettirecektir. Elçiler veya konsoloslar bu müracaatı ve malûmatı askerlik şubelerine bildirirler.

(Değişik Dördüncü Fıkra:21.11.2007-5716/6 md.) Yoklama sırasında istenilen bilgileri sözlü olarak veya mektupla bildirmemiş ve kaydını yaptırmamış ya da şubeleri mıntıkası haricine giderek yerlerini değiştirdiklerine dair bir ay içinde şubelerine haber vermemiş olan yedek subay ve memurlara şube başkanlarının teklifi üzerine askeralma bölgesi başkanlarınca yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezası uygulanır. Bunlara ilişkin evraklar valilik veya kaymakamlıklara gönderilir. Herhangi bir askerlik şubesi kütüğüne kaydını hiç yaptırmamış olanlar için bu ceza otuz Yeni Türk Lirasıdır.

Bu haller kısmî veya umumî seferberliğin ilânına kadar devam etmiş bulunursa cezayi nakdî alınmakla beraber emsalleri çağrılmamış veya tecil edilmiş olsalar dahi bu gibiler hizmete alınırlar. Seferberliğin ilânında bizzat müracaat etmeyenlerden bilâhara dehalet eden veya ele geçenler ayrıca Askerî Ceza Kanununa göre ceza da görürler.

Yoklamalarını yaptıran yedek subayların nüfus hüviyet cüzdanlarına ve künyelerine yoklama neticesi askerlik şubesince kayıt ve tasdik olunur.

Madde 11 - Mâlüliyet iddia edenlerin, bulundukları askerlik şube dairesinde askerî hastane veya kıt'a ve müesseseden hangisi varsa onun doktorlarından mürekkep bir sıhhiye heyetine, eğer bunlar yoksa kur'aya gelecek çifte hekimlere muayeneleri yaptırılır ve muayeneleri neticesi mütehassıs sıhhiye heyetine gönderilmelerine lüzum görülenler, zaruri masrafları Hükümetçe verilmek suretiyle en yakın sıhhiye heyetine gönderilirler.

Madde 12 - Yoklama bittikten sonra (maluliliyet iddia edenler) şifahen veya mektupla şubelerine haber verdiklerine dair bir vesika alırlar.

Bu gibiler kabilse haber verdiklerinde, değilse bir fırsat çıktığında veya ertesi yoklama sırasında muayene ettirilir ve neticesine göre kütüklerine işaret olunur.

Madde 13 - Seferberliğin ilânında veya manevra vesaire için celp pusulası alındıktan sonra raporla gösterilmiş hâd hastalıklarla rüküp ve nüzule iktidar bırakmıyan zafiyet gibi lüzumu sıhhiye müstenit hastalıklar müstesna olmak üzere mâlûliyet iddiasında bulunanların müracaatları vazifelerine başlamadıkça nazarı dikkate alınmaz.

Silah altına davet

Madde 14 - (Değişik : 25/12/1967- 976/1 md.)

A) (Değişik Fıkra:21.11.2007-5716/7 md.) Seferde görev alacak yedek subay ve yedek askerî memurlara bu görevleri barışta tebliğ edilir. Tebliğ şekli, yükümlülerin görevleri ve tebliğ ile görevli makamlar, yönetmelikte belirtilir. Tebliğden sonra adreslerinde meydana gelen değişiklikleri bir ay içinde bağlı bulundukları askerlik şubesine bildirmemiş yükümlülere, yirmi Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir.

B) Sefer görevi alan yükümlüler; seferberlik ilânında, ilân saatinden başlıyarak 6 saat içinde yola çıkmaya ve köy ve mahallerinin şube merkezlerine olan uzaklıklarına göre, en yakın askerlik şubesinde bulunmaya mecburdurlar.

Sefer görev emri almış yükümlülerden, yabancı memleketlerde bulunanlar, çağırılmaları için elçilik veya konsolosluklarca gazetelerde yapılacak ilânın neşrini takibeden günün ilk saatinden itibaren, 6 saat içinde bulundukları yerden hareketle, en yakın elçiliğe veya konsolosluğa müracaat etmeye ve haklarındaki emirleri almaya mecburdurlar.

Kendilerine barış zamanında sefer görevi verilmemiş olup da, seferberlik esnasında görev verilmesine lüzum görülen yükümlülerin çağırılmaları, sefer görev emirlerinin kanunî ikametgâhlarına tebliği suretiyle yapılır. Sefer görev emri yükümlüye imza ettirilmemiş olsa dahi muteberdir. Bu yükümlülerden yabancı memleketlerde bulunanların çağırılmaları, elçilik veya konsolosluklarca aynı usullerle yapılır. Seferberlik esnasında görev almış yükümlüler, tebliğden itibaren 24 saat içinde bulundukları yerden hareketle en yakın askerlik şubesine, elçilik veya konsolosluğa müracaat etmeye mecburdurlar.

C) Yedek subay ve yedek askerî memurlar barışta manevra, tatbikat, atış ve konferanslar gibi öğrenim ve eğitim gayesiyle, yol hariç 45 günü geçmemek üzere, Bakanlar Kurulu kararı ile silâh altına alınabilirler. Olağanüstü hallerde bu süre Bakanlar Kurulu kararı ile lüzumu kadar uzatılabilir.

Barışta deneme tatbikatı için çağrılma : B fıkrasının 1 inci ve 2 nci bendindeki hükümlere göre yapılır.

Barışta diğer hizmetler için çağrılma, davet puslasının ikametgâhlarına tebliği suretiyle yapılır. Bu tebligat yükümlüye imza ettirilmemiş olsa dahi muteberdir. Bu şekilde görev alan yükümlüler 48 saat içinde bulunduğu yerden hareketle askerlik şubesine müracaat etmeye mecburdurlar.(1)

Hizmete çağrıldıkları halde gelmiyenler

Madde 15 - Hizmeti askeriyeye çağırılıp mahallî müretteplerine gitmek için emredilen müddetler içinde kat'i mania olmaksızın gelip vazifelerine gitmedikleri divanı harblerce sabit olan yedek subay ve memurları Askeri Ceza Kanununda buna dair yazılı olan cezaları görmekle beraber emsalinin salıverildiğinden itibaren geç kaldıkları müddetin seferberlikte bir misli, hazarda yarısı kadar fazla hizmet etmeğe mecbur tutulurlar. Ceza olarak geçirdikleri müddet kıdem ve hizmetlerinden sayılmaz.

Yedek Subay ve memurlarının muvazzaf sınıfa geçirilmesi

Madde 16 - (Değişik 21/4/1988 - 3443/1. Md.)

Her ne sebeple olursa olsun Türk Silahlı Kuvvetlerinden ayrılanlar muvazzaf olarak tekrar Silahlı Kuvvetler hizmetine alınmazlar.

      Yedek subayların terfileri

      Madde 17 – (Madde Başlığıyla Birlikte Değişik:5.2.2009-5837/18 md.) Yedek subaylar; barışta silah altında geçen süreleri, hizmet sürelerinden sayılmak suretiyle, muvazzaf subaylar gibi terfi ettirilir.

      Yedek subaylar seferde, muvazzaf subaylar gibi terfi ettirilir.

      Yedek subayların terfilerine ilişkin usul ve esaslar hakkında, Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu hükümleri uygulanır.

Madde 18 - Yedek subay ve memurlarından seferde ordudaki vazifelerini ifa ederek, terhis edilenler, memursalar ordudaki hizmetleri kendi memuriyetindeki kıdemlerine zammedilir ve meslek ve memuriyeti sabıkalarına veya muadillerine alınır. Hazarda ordudaki vazaifi ifa edip terhis edilenler meslek ve memuriyeti sabıkalarında istihdam edilirler.

Madde 19 - (Mülga : 10/2/1954 - 6245/63 md.)

Madde 20 - Umumi ve kısmî seferberlik için çağrılan mülâzimlere ve yüzbaşılara bir defaya mahsus olmak üzere elbise ve teçhizat tedariki için tahsisatiyle beraber birer maaş miktarında ikramiye verilir.

 Madde 21 - Seferberlikte silâh altına alınan yedek subay ve memurlarına celp ve terhislerinde vazife verildiği tarih ile salıverildikleri tarih arasındaki hizmet müddetleri bir sene olursa harcırahından başka tahsisat ile birlikte iki maaş, iki sene ise tahsisatiyle beraber üç maaş ikramiye verilir. Daha fazla senelerin beheri için maaş tahsisat bir maaş zammedilir. Birincinin hitamından sonraki senenin küsurlarında altı aydan noksanı nazarı dikkate alınmaz. Fazlası bir sene sayılır.

Yedek subay ve memurlarının af ve ihraçları

Madde 22 - (Değişik : 16/4/1987 - 3358/3 md.)

Yedek subay ve memurlar barışta ve seferde ancak, 5434 sayılı Kanunda yazılı yaşlara kadar hizmete celp olunurlar. Bu yaşlar dahilinde bulunanlar ile dereceli derecesiz malulen emekli edilmiş ve edilecek olanlardan sağlık kurulu raporları ile sağlık durumları kıta hizmetlerinde istihdama müsait olmayanlar, Silahlı Kuvvetlerde sınıfının geri hizmetlerinde görevlendirilirler.

(Değişik İkinci Fıkra:26.2.2008-5743/2 md.) Ancak, sefer ve fevkalade haller dolayısıyla, ordunun kısmen veya tamamen seferi mevcuda tamamlanamaması halinde, lüzum görüldüğü takdirde, yardımcı sınıf yedek subayların yarbay ve daha aşağı rütbedekileri 60 yaşını geçmemek kaydıyla 5434 sayılı Kanunda yazılı yaşların 10 yıl fazlasına kadar, diğer sınıflar yedek subayları anılan Kanunda belirtilen yaş hadlerine kadar, sağlık durumlarının elverişli olması ve Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğinde belirtilen diğer nitelikleri taşımaları halinde en gencinden başlanarak orduya alınabilirler.

Yedek subaylık ve memurluk hakkını gaip ettiren sebepler

Madde 23 - (Değişik : 27/7/1970 -1316/1 md.)

Yedeksubay ve yedek askerî memurluktan çıkarılmayı ve yaşlarına göre haklarında Askerlik Kanununun uygulanmasını gerektiren sebepler şunlardır :

a) Türk Silâhlı Kuvvetlerinde subaylıktan çıkarmayı gerektiren bir suçtan mahkûm olanlar.

b) Kamu hizmetinden müebbeden yasaklı olanlar.

c) Hileli müflis olduğu ilân edilenler.

d) (Ek : 29/11/1983 - 2962/4 md.) Yedek subay hizmetleri sırasında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin manevî şahsiyetine gölge düşürdükleri veya askerliğin şeref ve haysiyetiyle bağdaşmayacak eylemlerde bulundukları, tutum ve davranışlarıyla yasa dışı siyasî, yıkıcı, bölücü ideolojik görüşü benimsemiş oldukları subay sicil yönetmeliğinde gösterilen usul ve esaslar çerçevesinde anlaşılanlar.

(Ek : 29/11/1983 - 2962/4 md.) Yukarıdaki fıkra kapsamına girenlerin askerlik hizmet süresi 1111 sayılı Kanunun 5 inci maddesi 1 inci fıkrasında belirtilen süre kadardır.

Askerlik İlgili Linkler

• Askerlik Sorgulama
• ASAL
• Askeralma İşlemleri
• Askerlik Borçlanması
• Askerlik Borçlanması Miktarı
• Askerlik Sevk İşlemleri
• Bağkur Askerlik Borçlanması
• SSK Askerlik Borçlanması Nasıl Yapılır
• Askerlik Ne Kadar Kısalacak
• Bedelli Askerlik
• Dövizle Askerlik Sıkça Sorulan Sorular
• Asker Alımında E Devlet Dönemi
• Er İşlemleri
• Yedek Subay İşlemleri
• Askerlik Yurt Dışı İşlemleri
• Dövizle Askerlik
• Madalya İşlemleri
• Askeri Nakdi Tazminat İşlemleri
• Askerlik İle İlgili Mevzuat
• Askerlik Şubeleri
• Askerlik Hizmet Çeşitleri
• Celp Dönemleri
• Askerlik Sık Sorulan Sorular

Bedelli Askerlik