Emeklilik için Yaşı Bekleyenlere Müjde

Sadettin Bey, ben emeklilik için özel sektörde prim günümü ve 20 yıl olan sigortalılık süresini doldurdum. Ancak yaş şartını 2010'da yerine getireceğim için bu tarihi beklemem gerekiyor. Daha önceki iş kanunu uygulamasında prim günü ve sigortalılık süresini dolduranlar, emeklilik için yaşı beklemeksizin SSK'ya başvurarak 'Kıdem tazminatı alabilir' ibareli yazı alıp işyerlerinden kıdem tazminatlarını hemen alabiliyorlardı. Yeni sosyal güvenlik kanunu ile bu uygulamada bir değişiklik oldu mu? Ayrıca yeni kanuna göre emekli maaşlarının kademeli olarak düşeceği doğru mu? S.Özlem TOPUZ

Cevap: Değerli okurum, sigortalılık süresi ve prim gününü dolduranlar yeni kanuna göre de SGK'dan bahsettiğiniz yazıyı alarak, yaş şartını beklemeden işverenlerinden kıdem tazminatlarını alabilirler. Bu düzenleme sosyal güvenlik kanununda değil, 4857 sayılı İş Kanunu'nda yer almakta. 1 Ekim'de yürürlüğe giren yasa ise 5510 sayılı SSGSS Yasası(reform yasası)dır.

Dolayısıyla İş Kanununda aksine bir düzenleme yapılmadığından aynı hakkınız devam ediyor. Emekli aylıklarının kademeli olarak düşeceği meselesini daha önce açıkladık ancak yine tekrar edelim. Öncelikle Salı günkü yazımızda da bahsettiğimiz gibi emekli aylıklarının 213 YTL'ye düşmesi gibi bir durum söz konusu değil.

Diğer taraftan emekli aylıklarının hesaplanmasında veya yıldan yıla artırılmasında kullanılan sistem 1 Ekim itibariyle çalışanlar aleyhine değiştirildiğinden, bundan sonra emekli aylıkları daha yavaş artacaktır. Bu kayıptan 1 Ekim itibariyle SSK ve Bağ-Kur emeklileri ve çalışanlar etkilenecektir. Dolayısıyla siz de bir ölçüde etkileneceksiniz.

Emeklilik için yaşı bekliyorum, sağlık yardımlarını nasıl alacağım?

Soru: Sadettin Bey, yeni çıkan SGK Kanunu ile benim kafama takılan bir iki soruyu iletmek istedim. Pirimi dolan SSK'lı çalışan yaş sınırından dolayı emekli olamıyor ve çalışmıyor da. Bu durumda sağlık hizmetinden kendisi veya çocukları nasıl yararlanır. Sadık MAŞACI

Cevap: Değerli okurum sizin durumunuzda binlerce vatandaşımız var. Yeni SGK'ya göre, eğer emeklilik için diğer şartları tamamladınız ve yaşı bekliyorsanız sağlık sigortasından iki şekilde yararlanabilirsiniz.

1- Ailenizdeki Kişi Başı Gelir (KBG) düzeyi brüt asgari ücretin 1/3'ünden az ise (bugün için 213 YTL), bu durumda eski adıyla yeşil kartlı gibi ücretsiz olarak sağlık yardımı alacaksınız.

2- Eğer aile içi kişi başı geliriniz bu tutarın üzerindeyse bu kez kademeli bir artışla prim ödeyeceksiniz. Buna göre KBG'niz 213-638 YTL aralığındaysa kişi başı 25 YTL, 638- 1.276 YTL aralığındaysa 77 YTL, 1.276 üzerindeyse 154 YTL genel sağlık sigortası primi ödeyeceksiniz. Bu iki alternatiften başka, sağlık yardımı alma yolu yok. Bu arada belirtelim ki varsa 18 yaş altı çocuklarınız 1 Ekim itibariyle ücretsiz-primsiz genel sağlık sigortası kapsamındalar. Bunlar için prim ödemeniz gerekmeyecek.

Eşim doğum borçlanması yapabilir mi?

Soru: Sadettin Bey, eşim 1959 yılı doğumlu olup 19. 04. 1982 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başladı. İkinci oğlumun doğum iznini müteakip işten eylül 1983 de ayrıldı. 1988'de de üçüncü çocuğumuz oldu. Bu esnada çalışmıyordu. Mayıs 1998'den günümüze kadar SSK isteğe bağlı emeklilik için pirim ödemektedir. Şu durumda eşim;

1- Doğum borçlanmasından yararlanabilir mi?

2-Yararlanırsa ne zaman emekli olabilir?

3-Asgari seviyeden pirim ödediğini düşünerek ne kadar maaş alabilir. Celalettin Ölmez.

Cevap: Değerli okurum, eşiniz 5000 günü doldurduğunda emekli olacak. Ayrıca bundan sonra hiç prim ödemese dahi 56 yaşını doldurduğu tarihte de emekli olabilir. 5510 sayılı SSGSS Kanunu'na (reform kanunu) göre aslında eşinizin doğum borçlanması yapmasına bir engel durum yok. Eşiniz dört yılı geçmemek şartıyla iki çocuk için doğum borçlanması yapabilir. Fakat borçlanma konusunu açıklayan SGK tebliğine göre eşiniz SGK'ya müracaat ederse borçlanma talebi reddedilebilir. Zira borçlanma tebliği kanuna ilave olarak iki şart daha getirdi;

1- SSK'ya tabi çalışmaktayken doğum sebebiyle işten ayrılmak,

2- İşverenden işten ayrılma belgesi getirmek.

Zannederim ikinci çocuğunuzun doğumu tebliğdeki şartlara uyuyor gibi. Eşinizin ayrıldığı işyerinden 'İşten ayrılma belgesi' alabilirseniz bir çocuk için toplam 720 gün borçlanabilirsizin. Bu durumda eşiniz de iki yıl erken emekli olmuş olur ve yaklaşık 600 YTL aylık alır.
Kaynak: Bugün

Prim gün sayısını doldurup, emeklilik yaşını bekleyenler sağlık hizmetinden şu anki uygulamada yararlanamıyor. Bu konuda yeni bir açılım yapmayı planlayan Sosyal Güvenlik Kurumu, mevzuatta yapacağı değişiklikle söz konusu kişilere genel sağlık sigortası kapsamındaki tüm hizmetleri açacak. Konuyla ilgili olarak yasal değişiklik için çalışıldığı öğrenildi. Yapılacak değişiklik için çeşitli formüller üzerinde duruluyor. Değişiklik sonrasında, emeklilik yaşını bekleyenler, çalışanların sağlık haklarına sahip olacak. Yani bir çalışanın yararlandığı tüm sağlık hizmetinden yararlanabilecek.

Sosyal güvenlik reformundan sonra, emeklilik için gerekli prim gün sayısını doldurup emeklilik yaşını bekleyenler için sağlıkta yeni bir dönem başladı. 5510 sayılı sosyal güvenlik reformuna göre, herhangi bir sigortalı gün sayısını doldurup yaş için beklemeye başlarken, işinden ayrılırsa; sağlık hizmetlerinden 100 gün süreyle yararlanabilir. Bu sürenin sonunda ise, sağlık hizmetinden yararlanabilmek için genel sağlık sigortası primini her ay kendisinin ödemesi gerekiyor. Bir diğer yöntem ise, eş üzerinden sağlık yardımı alabilmek. Ancak genellikle bu yöntemler emekliliğini bekleyenler tarafından kullanılamıyor ve mağduriyet yaşanıyor.

SGK yeni formül arayışında

Bu konuda gelen şikayet ve başvuruların artması üzerine, Sosyal Güvenlik Kurumu da harekete geçti. Emeklilik için yaşı bekleyenlerin sağlık hizmeti alabilmesi için neler yapılabileceğini değerlendiren kurum, yapacağı yasal değişiklikle söz konusu kişilerin de sağlık hizmeti almasını sağlayacak. Yetkililer henüz çalışmanın sonuçlanmadığını ancak emeklilik yaşını beklerken işten ayrılanları mağdur etmeyecek bir formül arayışında olduklarını belirtiyor. Buna göre, örneğin 47 yaşında emekli olma hakkını kazanan ancak prim gün ödeme sayısını doldurduktan sonra 42 yaşında işinden ayrılan bir kişi de 5 yıl süreyle diğer çalışanlar gibi sağlık hizmetinden yararlanabilecek. SGK kaynakları konuyla ilgili çalışmaların sürdüğünü ve kısa süre içinde gerekli açıklamanın yapılacağını belirtiyor. Yetkililer konunun çözümü birkaç alternatifli bir çalışma yaptıklarını da kaydediyor.

Yapılandırma yasasına eklenebilir

Çalışmalarda belli bir aşamaya geldiklerini dile getiren yetkililer, söz konusu düzenlemenin vergi ve SSK prim borçlarının yapılandırılmasına ilişkin yasal düzenlemenin içine eklenebileceğini söylediler. Vergi ve SSK prim borçlarına yönelik çalışmanın cuma günü bakanlar arasında ele alındığını ancak birkaç görüşme daha yapılması gerekeceğini anlatan yetkililer, yasal düzenlemenin TBMM'ye gönderilmesinin ekim ayının ortasını ya da sonunu bulabileceğini söylediler. Yapılandırmada daha önce uygulanmamış bir yöntem üzerinde çalıştıklarını anlatan yetkililer, sağlıktan yararlanmayı getiren düzenlemenin gerekirse daha sonra da eklenebileceğini dile getirdiler.