SGK Kayıt Dışını Nasıl Tespit Edecek

Umarız işverenler üzerinde bu tür zaptiye tedbirleri ile kayıt dışını önlemeye çalışmak yerine, kayıt dışı istihdamın gerçek sebepleri olan yüksek vergiler ve sigorta primlerinin düşürülmesi ve istihdam üzerindeki mali yüklerin azaltılması yoluna da gidilir.

Bu çerçevede kayıt dışını önlemek için, kayıt dışı istihdamla mücadele (KADİM) projesi geliştirildi ve bu proje ile Türkiye'de kayıt dışı istihdama ve yabancı kaçak işçi istihdamına neden olan faktörlerin ortadan kaldırılarak kayıtlı istihdama geçişe katkıda bulunmayı hedeflenmektedir.

KADİM projesi ile denetimin etkin, caydırıcı olarak uygulanması, bilgilendirme ve bilinçlendirme faaliyetleri, mevzuat değişikliklerinin yapılması ve bürokratik engellerin kaldırılması başlıkları altında dört adet faaliyet sürdürülecek. KADİM kapsamında asıl amaç, denetim yapmadan kurum ve kuruluşlara işlem yaptıran tüm kişilerin kimlik bilgileriyle SGK'ya bildirimi amaçlanmıştır. Bu bildirimleri SGK kendi kayıtları ile karşılaştırarak sigortasız çalıştırıldıkları saptanan kişileri kayıt üzerinde tespit etmektedir.

Yenilecek ve içilecek şeyler satan veya veren işler ile sıhhi müesseselerde çalışanların bulaşıcı hastalık taşıyıcılığı yönüyle belli periyotlarda kendilerini muayene ettirerek sıhhi rapor alma mecburiyetlerinin bulunması" hükmüne istinaden; 01.05.2008 tarihinden beri ve halen portör muayene çizelgelerine TC kimlik numaralarının da kaydedilerek düzenlenen listeler, sosyal güvenlik il müdürlüklerine/sosyal güvenlik merkezlerine gönderilmektedir.

Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri ile il özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerinde bulunan işletici ve çalışanlardan temin edilen kimlik bildirme formları, il emniyet müdürlükleri veya semt karakolları ile il/ilçe jandarma komutanlıklarından 01.07.2008 tarihinden itibaren ve halen SGK'ya gönderilmektedir.

İşverenlerimizin SGK'ya hangi kurumlardan ve hangi belgelerle kişilerin bildirilecekleri yönünde bilgilendirilmeleri önem taşımaktadır. Özellikle bankaya yatan ücretlerin SGK'ya yapılan bildirimlerle örtüşmesi, polis/jandarma'ya kimlik bildirme kanunu uyarınca yapılan bildirimlerle SGK'ya bildirilen sigortalıların birbirini doğrulaması ve sigortasız çalıştırılan işçilerin çeşitli kamu kurumlarına ilişkin işlemlerden tespiti gibi hususlar önem arz etmektedir.

5510 Sayılı Kanun'la bankalar ve kamu idarelerine işlem yaptıkları kişilerin sigortalı olup olmadıklarını kontrol etme ve sigortasız olanları SGK'ya bildirilmesi yükümlüğü getirilmiş ve bu yükümlüğü yerine getirmeyen banka ve kamu idarelerine SGK tarafından idari para cezası uygulanmaktadır.

Bankalarca; gerek bizzat bankaya gidilerek gerekse internet ve telefon bankacılığı aracılığıyla ilk defa mevduat hesabı açtırılması, tüm kredi taleplerinin sonuçlandırılması, kredi kartı ve çek karnesi verilmesinde; başvuru sahibinden "meslek bilgileri" ve "çalışılan yerin unvanı ve açık adresi" bilgileri alınarak, elektronik ortamda SGK'ya gönderilecek ve SGK'nın tescil kütüklerinden toplu ve elektronik ortamda sigortalılık kontrolü yapılacak ve bu bilgilerin elektronik ortamda sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine bildirilmesi sağlanacak.

Resmi ilk ve ortaöğretimde, her yıl öğrencilerin kayıt döneminde velilerin mutlaka "meslek" ve "çalışılan işyerinin unvanı ve adres" bilgileri de alınarak sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine gönderilecek.

Tarımsal faaliyetlerde bulunacak veya işyeri açacaklara izni verilmesinde, faaliyette bulunana veya işyeri sahibine ait kimlik bilgileri (işyeri için ayrıca unvan ve adres) ve bu yönetmelikler gereği işyerinde çalıştırılması gereken zorunlu personele ilişkin kimlik bilgileri ile bu faaliyetlerde bulunanların veya işyeri açanların yapılan denetimlerinde tarımsal faaliyette bulunanın yanında veya işyerinde ücretle çalışanlara ait kimlik bilgileri de tespit edilerek, tarımsal amaçlı kooperatifler aracılığıyla kredi verilen kişilere ait kimlik bilgileri, sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine verilecek.

Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında çalışanların kimlik bilgileri sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine gönderilecek.

Tüm kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan denetim elemanlarının yapacakları işyeri denetimlerinde sigortalılık denetimi yapılarak sigortasız çalışanlar, çalışılan İl'e göre sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine bildirilecektir. Özel güvenlik merkezleri ile özel güvenlik görevlilerine ruhsat verilmesinde özel güvenlik merkezleri için "işyeri adresi ve unvanı", özel güvenlik görevlileri için kimlik bilgileri, sorumluluk alanlarına göre bulunulan yerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine bildirilecektir. Trafik Tescil Başkanlığınca, araç tescili ve tescil değişiklilerinde, gerçek kişilerin kimlik ve mesleki bilgileri alınarak elektronik ortamda SGK'ya verilecektir.

"Noterler Kanunu Yönetmeliği" uyarınca, anılan yönetmeliğin 7'nci maddesinde sayılan; "evlenme sözleşmesi", "gayrimenkul satış vaadi sözleşmesi", "zilyetlik devir sözleşmesi", "miras taksimi, gayrimenkul, hibe vaadi sözleşmesi", "irtifak hakkı vaadi ve ortak mülkün idaresi sözleşmesi", "mülkiyeti muhafaza kaydıyla satış sözleşmesi", "kira sözleşmesi", "menkul mallarda hibe sözleşmesi", "taksim ve ifraz sözleşmesi", "temlik", "taahhütname", "kefaletname", "muvafakatname", "rehin senedi", "borç senedi", "beyanname", "şahadetname", "tespit tutanağı", "vekaletname", "protesto işleri" ve "ihbar-ihtarname işleri ve tebliği" işlemlerinde, bu işlemlere muhatap tarafların "mesleki bilgileri", "işyeri unvanı ve adresi" ile birlikte alınarak bulunulan yerdeki sosyal güvenlik il müdürlükleri veya sosyal güvenlik merkez müdürlüklerine bildirilecektir.

İbrahim IŞIKLI
DÜNYA