Devlet eliyle tasarruf

Şimdiye kadar vergilerde söz sahibi olan devlet artık ‘tasarrufta’ da teşvik edici olacak. Bunun için ilk adım olarak bireysel emeklilik sistemine devlet katkısı geliyor. Mevcut sistemde vergi matrahında indirim yapılırken, bundan sonra katılımcının ödediği katkı payının yüzde 25’i devlet katkısı olarak ödenecek. Öte yandan sigaranın vergilendirilmesinde paket başına maktu vergi belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu’na verilecek. Konut KDV’lerinde ise artık rant değerine göre yeni bir vergileme sistemine geçilecek. Yurtdışından cep telefonu getirenler 100 lira para ödeyecek.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek dün toplantıyla paketi açıkladı. Pakete ilişkin düzenlemeler Bakanlar Kurulu’nda imzaya açıldı. Yenilikler şöyle:

KİRA SERTİFİKASI İHRACI: 2012’de dünyada 170 milyar dolara ulaşan kira sertifikası ihracı için Hazine öncülük edecek ve kira sertifikası ihraç edilecek. Bunlar İMKB’de hergün işlem görecek.
YATIRIM İNDİRİMİ: Yeni teşvik paketindeki indirim illere göre 0-80 oranında olacak. Yatırıma katkı tutarının yüzde 50’sine kadar kısmı indirilebilecek.
HİZMET İHRACINA TEŞVİK: Yerleşim yeri, işyeri, iş merkezi yurtdışında bulunan müşterilere Türkiye’den verilen ve münhasıran yurtdışında yararlanılan mimarlık, mühendislik gibi hizmetlerin kazançlarının yarısı vergi matrahından düşülecek ve KDV alınmayacak.
MAKİNELERDE ÖİV YOK: Makinelerarası iletişimde 37 liralık ücret kalkıyor.
ESNAFA YENİLİK: Basit usul mükellef olma şartlarını kaybeden tekrar basit usule dönebilecek. Geleneksel işleri yapan esnaf işyeri açsa da vergiden muaf.
MÜKELLEFE FAİZ ÖDENECEK: Mükelleflerden fazla veya yersiz olarak tahsil edilen vergiler faiziyle iade edilecek. Yıllık yüzde 12’lik tecil faizi uygulanacak.
KONUTA RANTA GÖRE VERGİ: Konut teslimlerinde inşaatın yapıldığı arsanın değeri, konutun değeri dikkate alınarak KDV oranını farklılaştırılabilme konusunda Bakanlar Kurulu’na yetki verilecek. Örneğin Etiler’deki 50 metrekarelik bir konutun değeri 1 milyon TL, KDV’si yüzde 1, Tatvan’da 250 metrekarenin değeri 100 bin TL iken KDV’si yüzde 18 KDV alınıyordu. Bu değiştirilecek.
KİRA GELİRİ OLANLAR DİKKAT: Yıllık geliri 88 bin lirayı aşanlar kira geliri istisnasından yararlanamayacak. İstisna bu yıl 3 bin liraydı.
HURDA ARACA TEŞVİK: 20 yaş ve üzeri taşıtların hurdaya ayrılması halinde motorlu taşıtlar vergisinin 4’te 1’inin ödenmesi şartıyla vergi aslı, gecikme zammı ve faizi ile cezaların tahsilinden vazgeçilecek.
MEVDUATA FARKLI VERGİ: Mevduatta stopaj oranının vadeye göre farklılaştırılması için uzun vadeyi teşvik amacıyla Bakanlar Kurulu’na yetki verilecek.

Yurtdışından ‘CEP’ getİrene 100 vergİ
Yurtdışından getirilen cep telefonlarından kullanıma açılması sırasında ithal edilen cep telefonlarına benzer şekilde 100 lira vergi alınacak. Böyle 1 milyon telefonun getirildiği ifade ediliyor. Böylece 100 milyon lira gelir elde edilecek.

BES’e yüzde 25 devlet katkısı
Yeni sistemde katkı payının yüzde 25’ini devlet ödeyecek. Bir katılımcıya ödenebilecek azami devlet katkısı tutarı yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25’ini geçemeyecek. Bu durumda bir vatandaşa devletin ayda, 222 TL, yıllık olarak da 2 bin 659 TL katkısı olacak. Artık sadece ‘getiri’ üzerinden vergilendirme yapılacak. Devlet katkısına sistemde uzun süre kalmayı özendirecek şekilde kademeli olarak hak kazanılacak. Devlet katkıları ve getirilerine 3. yılda yüzde 15’ine, 6. yılda yüzde 35’ine, 10. yılda yüzde 60’ına ve emeklilikte yüzde 100’üne hak kazanılacak.

Herkes yararlanacak
Babacan, BES’teki kişilerin sadece yüzde 35’inin mevcut sistemdeki vergi indiriminden yararlandığını gördüklerini belirterek, “Bu yeni oluşturduğumuz devlet katkı payı sistemiyle artık BES’e giren herkes istifade edecek” dedi. Sistemin nasıl çalışacağını anlatan Babacan, “Bireysel Emeklilik hesabına katılımcı, para yatırdığı zaman bu yatırdığı miktarla ilgili bilgi Emeklilik Gözetim Merkezi’ne (EGM) bildirilecek. EGM de bunu ilgili kamu kuruluşuna bildirecek. İlgili kamu kuruluşu da devlet katkısını o vatandaşımızın hesabındaki bir devlet katkısı alt hesabına yatıracak ve bu devlet katkısının oranı da yüzde 25 olacak. Yani ayda sisteme 100 lira para yatıran vatandaşımızın, o 100 liranın yanına bir de 25 lira devlet katkı payı koyacak hesaba ancak o katkı payları ayrı hesaplarda izlenecek” dedi. Babacan, vatandaşın kendi yatırdığı para için ise herhangi bir sınırlama olmayacağını bildirdi. Babacan, şu anda sistemde 2,5 milyon kişi, toplam 15,9 milyar liralık birikimin söz konusu olduğunu belirterek, şu andaki bireysel emeklilik sisteminde olan vatandaşların aynen sistemde kalmaya devam edeceklerini söyledi.

Sigara paketine 50 kuruş vergi
Sigara vergilemesinde yeni sisteme geçilecek. Şu anda nispi ve maktu vergi sistemi uygulanıyor. Bakanlar Kurulu’na paket başına ‘maktu’ vergi için bir yetki verilecek. Bakan Şimşek, tütün mamullerine ilişkin vergi düzenlemesine ilişkin soru üzerine “Tütün ve tütün mamullerinde model değişikliğine gidiyoruz, ama burada vergi yükünde herhangi bir artış öngörmüyoruz” dedi.

Maktu vergi belirlenecek
Edinilen bilgiye göre yeni sistemde nispi ve maktu vergi birlikte hesaplanacak. Paket başına Bakanlar Kurulu 50 kuruş maktu vergi belirleyecek. Böylece düşük fiyattan satılan sigaralardan alınan vergi biraz daha arttırılmış olacak. Mevcut sistemde nispi bir oran var. Ancak bu nispi oran düşük fiyattan satılan sigarada düşük vergi anlamına geliyor. Bunun için bir de asgari maktu vergi hesaplanıyor. Şimdi bir de ‘maktu’ oran yani 50 kuruş belirlenecek. Nispi vergi oranın üstüne 50 kuruş maktu vergi konulacak. Şu anda nispi vergi oranı yüzde 65. Asgari maktu vergi de 2.90 lira. 4.5 liraya satılan bir sigaranın vergisi şu anda 2.90. 6 liraya satılan bir sigaranın vergisi 3.9 lira. Şimdi nispi oranın üstüne paket başına 50 kuruş maktu vergi belirlendiğinde, 4.5 liraya satılan sigaranın vergisi 3.4 liraya çıkacak. Yine yüksek fiyattan satılanın vergisi de 4.4 liraya çıkacak. Asgari maktunun da tabanını yükselttiğinde düşük fiyattan satılan sigaraların yükü artacak.

Sektör nasıl karşıladı

Mete Uğurlu/Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü
İlgi ve güven artacak
Sistemin önemli hamle yapacağı yeni bir döneme başlayacağız. Devletin yüzde 25 oranında bir teşvik sağlaması sisteme olan ilgi ve güveni artıracaktır. Katılımcı sayısında 3.1 milyonu, fon büyüklüğünde ise 20 milyar lirayı zorlayabiliriz.

Erhan Adalı/Garanti Emeklilik Genel Müdürü
Büyüme hızlanacak
Yeni düzenleme yıllık 400 bin civarında olan katılımcı sayısı artışını 600-700 bin arası bir yere taşıyacak. Devletin yüzde 25’lik katkısı fon açısından yıllık bazda yüzde 30-35 büyüme anlamına geliyor. Kira sertifikaları da sektörde fon içerisinde değerlendirilebilir.

Taylan Türkölmez/Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdürü
BES’i teşvik edici
Devletin yüzde 25’lik katkı sağlayacak olması yüksek getiri, bu katkıyı hak kazanmada kademe uygulaması ise sistemde uzun süre kalınmasını teşvik anlamında olumlu. 2023’te 250 milyor TL olan fon büyüklüğü beklentisi yeni düzenleme ile 400 milyara yükseldi.