Devletimiz Vatandaşını Kandırmayı Sever

Ali Bey, benim size bir sorum olacak. Babam, 2000 yılında vefat etti, SSK’sı olduğu halde biz ancak 2007 yılında farkına vardık. Sorum şu: Biz bu 7 yıllık almadığımız maaşları talep edebilir miyiz? L. Aysu Sayın okurum, bizim kanunlarımız vatandaş odaklı değil, devlet odaklıdır.

Normalde Batı ülkelerinde bir vatandaş öldüğünde, tüm devlet kurumları geride kalan dul eşi ile çocuklarına mektup yazıp haklarını hatırlatır ve aylıkların hangi bankaya gönderilmesini istediklerini sorar. Bizde devlet, geride kalanları uyarmaz, kendilerinin hem de yazılı olarak başvurmasını ister. 5 yıl içinde başvurulmazsa da kendisini kârlı sayıp geçmişte vermesi gereken aylıkları vermez.

ESKİDEN 5 YIL ÇOK KATI BİR SÜREYDİ

Eski 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu gereğince zamanaşımı 5 yıl idi. Yani ölenin vefatından itibaren 5 yıl içinde SGK’ya başvurulup dul ve yetim aylığı talebi olmazsa, geçmiş sürelerin dul-yetim aylıklarını vermezler, sadece başvurudan sonraki süreler için dul-yetim aylığı verirlerdi.

1.10.2008 günü yürürlüğe giren 5510 sayılı kanun, 5 yıl konusunu biraz vatandaş lehine değiştirdi. Yeni duruma göre, “5 yıldan sonra ölüm maaşı talep edene sadece son 5 yılın maaşı ödenir” diyebiliriz. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından sigortalının ölümü nedeniyle geride kalan hak sahiplerine bağlanan gelir ve aylıklar zamanaşımına tabi olup 5510 sayılı Reform Kanunu’nun zamanaşımı süre konseptinde sigortalı lehine olan önemli değişiklik yapılmıştır. Kanunun, “Zamanaşımı, Hakkın Düşmesi ve Avans” başlıklı 97. maddesine göre, hak sahiplerinin SGK’dan alması gereken gelir ve aylıklara uygulanacak zamanaşımı süresi 5 yıl olarak belirlenmiştir.

5510 sayılı Reform Kanunu’ndaki yeni düzenlemeyle gelir ve aylığa hak kazandığı halde bu hakkı 5 yıldan sonra talep eden sigortalı ve hak sahiplerine, talep tarihinden geriye doğru son 5 yıla ait gelir ve aylıkları ödenmektedir. Bilindiği üzere, 5510 sayılı Kanun’dan önce, diğer bir anlatımla 1 Ekim 2008 tarihinden önce 5 yıldan sonra talep edilen gelir ve aylıkların talep tarihinden önceki kısmı ödenmemekteydi. Kanundaki bu yeni düzenleme sigortalılar açısından son derece önemi olan olumlu bir uygulamadır. Özellikle belirtelim ki; zamanaşımı süresinde, başvuru tarihinden geriye dönük son 5 yıla ait kısmın ödenmesi, gelir ve aylıklar için sınırlıdır.

Gelir ve aylıkların dışındaki diğer haklar, örneğin; hastalık parası, çeyiz parası, cenaze yardımı gibi ödemeler için zamanaşımı, hakkın doğduğu tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmezse düşmektedir. Dikkat edilirse, burada zamanaşımı değil, hak düşürücü süre işlemektedir. Gelir ve aylık dışında kalan söz konusu haklar 5 yıl içinde istenmezse bu haklar bir daha istenememekte, istense bile ödenmemektedir.

Sigortalının ölümü sonrası geride kalan hak sahiplerinin neden süresi içerisinde SGK’dan gelir ya da aylıklarını talep etmediği sorusu akla gelebilir. Bunun birden çok sebebi olmakla birlikte, temel neden, geride kalanların sosyal güvenlik bilgilerinin eksikliği ya da kişilerin yanlış bilgiye sahip olmalarıdır.

ZAMANAŞIMINDA MİLAT 1 EKİM 2008 TARİHİDİR

Burada önemli bulduğumuz bir hususa değinmemiz gerekecek. Hak sahipliğinin 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmesi halinde 5 yıllık zamanaşımı hesabında milat olarak 1 Ekim 2008 tarihi esas alınmaktadır. Sigortalının ölümü 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmişse, 1 Ekim 2008 tarihi ile hak sahipliğinin (ölümün) gerçekleştiği tarihi takip eden süre 5 yıldan az, ancak maaş alınması gereken süre 5 yıldan fazla ise hak sahiplerine son 5 yıl maaşı ödenir.

Bu süre 5 yıldan fazla ise bu kez 1 Ekim 2008 tarihi ile müracaat tarihi arasında geçen süre kadar (en fazla 5 yıl) maaş ödenir. Babanız 1.10.2008 gününden önce vefat ettiğinden sizin için eski kural geçerli olup ölümün üzerinden 5 yıl geçtikten sonra aylık istediğinizden SGK size geçmiş yılları ödemez.