GSS Prim Borcu Çıkarılanlar Ne Yapmalı

GSS Borç Sorgulama

Burada sayılanlar dışında kalan kişiler için ise genel sağlık sigortası zorunlu değildi. Ancak, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren bazı istisnai kişiler hariç, genel sağlık sigortası herkes için zorunlu hale geldi, hatta yeşilkart kapsamındakiler bile GSS kapsamına alındı. Ayrıca bu zorunlulukla birlikte gelir testi uygulaması da hayatımıza girdi.

Belirtilen hususlarla ilgili olarak uygulamanın ne şekilde ve nasıl yürütüleceği Bakanlar Kurulu Kararıyla çıkarılan ve 28/12/2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile belirlendi. Ayrıca konuyla ilgili olarak SGK tarafından 2011/69 ve 2012/2 Sayılı Genelge yayımlandı.

Öte yandan genel sağlık sigortasının herkes için zorunlu hale gelmesiyle birlikte, birçok kişi kendi başvurusu ve bilgisi dışında, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından re’sen genel sağlık sigortalısı olarak tescil edildiği, prim borcu olduğu, gelir testine başvurması gerektiği yönünde Kurumdan tebligat ve ödeme emri almaya başladı.

Genel sağlık sigortası ile ilgili ayrıntılı bilgi, Genel Sağlık Sigortası İle İlgili Yeni Düzenlemeler – Ayrıntılı Açıklamalar bölümünde mevcut olup, burada Kurum tarafından re’sen genel sağlık sigortalısı olara tescil edilen ve GSS prim borcu çıkarılanların durumu ele alınacaktır.

1-Kendi Başvurusu ve Bilgisi Dışında Bazı Kişilerin GSS Kapsamına Alınmasının ve Prim Borcu Çıkarılmasının Dayanağı:

Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Gelir Tespiti, Tescil ve İzleme Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında; “Genel sağlık sigortalısı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayanlar ile genel sağlık sigortalılığı ya da genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsü sona eren kişiler, SGK tarafından re’sen tescil edilir. Bu kişiler için, gelir testleri sonuçlandırılıncaya kadar 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarı prime esas asgarî kazanç tutarı olarak esas alınarak primleri tahakkuk ettirilir. Ayrıca, gelir tespitini yaptırmak üzere bir ay içinde vakıflara başvurması gerektiği SGK tarafından re’sen tescil edilen kişilere bildirilir.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükme istinaden Sosyal Güvenlik Kurumu, bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret, odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerin personeli, tutuklu ve hükümlüler, er – erbaş ve yedek subaylar hariç;

• - 4/a (işçi), 4/b (Bağ-Kur), 4/c (memur) kapsamında sigortalı olmayan,
• - İsteğe bağlı sigortaya prim ödemeyen,
• - SGK’dan yaşlılık, malullük, ölüm, dul, yetim aylığı – geliri almayan,
• - 31/12/2012 tarihi itibariyle yeşilkart kapsamında olmayan,
• - Yukarıda belirtilenlerden herhangi birinin bakmakla yükümlü olduğu kişi statüsünde olmayan, dolayısıyla da genel sağlık sigortası kapsamında bulunmayan,
• - 4/a, 4/b veya isteğe bağlı sigorta kapsamındaki sigortalılığı sona eren,
• - Bakmakla yükümlü olunan kişi statüsü sona eren,

dolayısıyla da genel sağlık sigortası kapsamında olmakla beraber daha sonra kapsam dışı kalarak genel sağlık sigortası yardımlarından yararlanma hakkını kaybeden, kişileri kendiliğinden, yani herhangi bir başvuruya gerek kalmaksızın re’sen genel sağlık sigortalısı olarak tescil edip genel sağlık sigortası kapsamına almakta, Kurum bu şekilde genel sağlık sigortalısı olarak tescil ettiği kişiye, gelir testini yaptırmak üzere bir ay içinde Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı ikametgâhının bulunduğu il veya ilçe idarî sınırları içerisindeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurması gerektiğini bir yazıyla bildirmekte, gelir testi sonuçlanıp kişinin gerçek aylık geliri belirlenene kadar da mevzuat gereği bu kişinin aylık gelirini brüt asgari ücret (1/7/2012 – 31/12/2012 tarihleri arası için 940,50 TL) olarak esas almakta ve genel sağlık sigortasından yararlanıp yararlanmadığına, herhangi bir sağlık yardımı alıp almadığına bakmaksızın, bu kişi adına her ay kazancının % 12’si (1/7/2012 – 31/12/2012 tarihleri arası için 112,86 TL) tutarında GSS prim borcu tahakkuk ettirmektedir.

Dolayısıyla bazı kişilerin SGK tarafından re’sen genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilmesinin ve çıkan prim borcunun dayanağı yukarıda belirtilen mevzuat hükmüdür. Bu şekilde prim borcu çıkarılanlar daha çok, 18 yaşını doldurdukları için prim ödemeksizin genel sağlık sigortasından yararlanma hakkını kaybeden, yaşlarını doldurmaları nedeniyle anneleri veya babaları üzerinden sağlık yardımı alma hakkını kaybeden çocuklar ile 4/a kapsamındayken işten ayrılmaları nedeniyle sigortalılık niteliğini yitiren işçilerden oluşmaktadır.

Çıkarılan GSS Prim Borcunun Mahiyeti ve Bağlayıcılığı:

Yukarıda belirtildiği şekilde tahakkuk ettirilerek kişilere tebliğ edilen GSS prim borcunun, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun diğer prim alacaklarından hiçbir farkı olmayıp, 5510 sayılı Kanunun Primlerin ödenmesi başlıklı 88 inci, Prim borçlarına halef olma, gecikme cezası ve gecikme zammı ile iadesi gereken primler başlıklı 89 uncu maddesi ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunhükümlerine tabi bir borçtur. Dolaysıyla her aya ait GSS prim borcunun takip eden sayın sonuna kadar ödenmesi zorunlu olduğu gibi, süresinde ödenmemesi halinde gecikme zammı ve cezası eklenmekte, ayrıca ödeme emrine rağmen ödenmemesi halinde Kurumun icra ve haciz yoluna başvurma hakkı bulunmaktadır.

3-GSS Prim Borcu Çıkarılanlar Ne Yapmalı ?:

Yukarıda belirtildiği şekilde çıkarılan GSS prim borcu; ödenmesi zorunlu olan, hatta ödeme süresi geciktikçe gecikme zammı ve cezası üzerine eklenen bir borç olduğundan, bu borçtan kurutulmanın öncelikli yolu tabiî ki borcu ödemektir. Ancak bu herkesin bildiği bir yodur. Bunun dışında ise durma göre üç çözüm yolu vardır.

3.1-Re’sen GSS Tescil İşlemini ve Buna Bağlı Olarak Çıkarılan Prim Borcunu İptal Ettirmek:

Kurum yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerini uygularken, bazen re’sen genel sağlık sigortalısı olarak tescil edilmemesi gereken kişiyi sistem üzerinden re’sen GGS’li olarak tescil edebilmekte ve prim borcu çıkarabilmektedir.

Örneğin; 18 yaşını doldurana kadar çocuklar prim ödemelerine gerek kalmadan GSS yardımlarından yararlanabilirlerken, 18 yaşını doldurduklarında bu haklarını kaybettiklerinden, Kurum 18 yaşını dolduran çocuğu sistem üzerinden re’sen GSS’li olarak tescil edip prim borcu çıkarmaktadır. Ancak bu kişi eğer öğrenimine devam ediyorsa ve anne ya da babası da genel sağlık sigortalısı ise bu kişinin bekar olduğu sürece, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurana kadar anne veya babası üzerinden bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında GSS yardımlarından yararlanma hakkı bulunmakta, dolayısıyla bu kişi re’sen GSS’li olarak tescil edilmesi gereken kişi kapsamında bulunmamaktadır. Ancak, Kurum kişinin durumundan haberdar olmadığı için bu işlemi yaptığından, bu kişiye ait öğrenci belgesiyle birlikte Kuruma başvuru yapılması halinde re’sen GSS tescil işlemini ve tahakkuk ettirdiği prim borcunu iptal etmekte, bu kişiyi bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babası üzerinden GSS kapsamına almakta yani sağlık aktivasyonunu yapmaktadır.

Yukarıdaki örneğe benzer şekilde;

- Bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde anne veya babası üzerinden GSS yardımlarından yararlanmaktayken, yeni eğitim – öğretim yılına ait öğrenci belgesi Kuruma verilmediği için,

- Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılmak ve sigortalılık niteliğini kaybetmiş olmakla beraber, bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne – babası veya eşi üzerinden GSS yardımı alma hakkı olduğu Kurumca bilinmediği için,

- Daha önce bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında anne veya babası üzerinden GSS yardımlarından yararlanmaktayken, işe girmesi veya evlenmesi nedeniyle bu hakkı kaybeden, ancak daha sonra işten ayrılması veya boşanması nedeniyle anne veya babası üzerinden GSS yardımı alma hakkı olduğu Kurumca bilinmediği için,

bazı kişiler Kurum tarafından re’sen GSS’li olarak tescil edilmekte ve prim borcu çıkarılmaktadır. Buradaki örnekler çoğaltılabilir.

Yukarıda örneklendiği gibi, re’sen GSS’li olarak tescil edilmemesi gerektiği halde, Kurumun elindeki bilgi veya belge eksikliğinden re’sen GSS’li olarak tescil edilmiş ve prim borcu çıkarılmış kişilerle ilgili olarak Kuruma başvurulması halinde, Kurum tarafından yapılan tecil işlemi ve prim borcu tahakkuku iptal edilmekte, kişi durumuna uygun olarak bakmakla yükümlü olunan kişi statüsünde GSS kapsamına alınmaktadır.