ASKİ (Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi)

SELÇUKLU VE OSMANLI DÖNEMİ

Selçuklu ve Osmanlı döneminde kuyu açımı ve kale etrafında bulunan belirli bölgelere çeşme yapımı ile Ankara halkının su ihtiyacı karşılanmaya çalışıldı. Kale’de yaşayan halk Hatip Çayına inerek çamaşırlarını yıkar ve doldurdukları suyu bir şekilde temizleyerek kullanırlardı. Su ile ilgili en yakın tarihi bilgimiz 1890 yılında Vali Abidin Paşa tarafından şehre getirilen Elmadağ ve Hanım Pınarı suları ile ilgilidir. Abidin Paşa kagir kanallarla şehre suyu getirmiş, şehir içinde bir kısmı font, bir kısmı demir ve künk borularla dağıtım sistemini kurarak çeşmelere bağlantısını yaptırdı. Avrupa’da dahi font boruların kullanılmaya çok sonraları başlanıldığı bir dönemde Abidin Paşa Fransız Mühendislerin bilgilerine önem vererek sağlıklı bir iletim sistemi kurdu. Onun bu ileri görüşlülüğü kale ve civarında yaşayan halkı rahatlattı.

1800’lü yıllarda su çalışması;

CUMHURİYET DÖNEMİ

Ankara’nın başkent oluşuyla 20-30 bin civarında olan nüfusu hızla artmaya başladı ve 1927 yılında 75 bine ulaştı. Mevcut su kaynaklarının ihtiyacı karşılayamaz duruma geleceğini ve yeterli basınçlı su şebekesi olmadığını tespit eden Belediye, şehrin su ihtiyacını sağlamak için 1925 yılında çalışmalara başladı. Hazırlanan projelere göre Kayaş civarındaki Kusunlar Köyü çevresinde bir yer altı kaptajı yapılarak 600 mm çapında borularla şehre su getirildi. Şahande ve Hanım Pınarı mevkilerinde iki tulumba istasyonu, şehrin yeni yerleşim Kocatepe’de bin metreküplük bir depo, bir kısım şehir şebekesi ve Çankaya terfi pompa istasyonu kuruldu. 1931 yılında şehrin su tesisatının yapılması işi Bayındırlık Bakanlığı’na verildi ve Bakanlık 4.4.1931 tarih ve 122/2517 sayılı bir raporla görüşünü hükümete iletti. Hükümetçe kabul edilen bu rapor üzerine 20.05.1931 tarih ve 11095 no’lu kararnameyle "Ankara Şehri İçme Suyu Komisyonu" kuruldu. Komisyon; komisyon başkanı Bayındırlık Bakanlığı müsteşarı olmak üzere Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Hıfzısıhha Genel Müdürü ile Maliye Bakanlığı sorumlu muhasibinden oluşmaktaydı. Bu şekilde oluşturulan komisyon şehrin su ihtiyacını karşılamak üzere: 1- Çubuk Barajı sularını şehre vermek için Dışkapı Ziraat Fakültesi karşısında üç gözlü ve günlük kapasitesi 24 bin metreküp olan filtre istasyonu; 2 - Şehirde toplam kapasitesi 12 bin metreküp olan 9 adet depo; 3 - 600-800 mm çapında 123 km boru döşenmesi; 4 - Hanımpınar Suyu ile Elmadağ Pınarlarına ait tesislerin yapımını gerçekleştirmiştir. Jansen planına göre 1931-1936 yılları arasında İçme Suyu Komisyonu tarafından 160 bin nüfuslu Ankara baz alınarak yapılan bu çalışmalar nüfusun kısa zamanda 300 bine ulaşmasıyla yetersiz kaldı. Belirli bir program ve yapılanma olmadığından Ankara 1940-1950 yılları arasında su sıkıntısı çekti.

Başkentin bir çok bölgesinde su kuyulardan temin edilir ve tenekelerle taşınırdı.

İlk derin kuyu çalışması

ASU DÖNEMİ

Ankara suları ile ilgili olarak Belediye bünyesinde şube biçiminde faaliyet sürdüren işletme 6 Nisan 1949 ve 5363 sayılı kanun ile Ankara Belediyesine bağlı olmak üzere "Ankara Sular İdaresi" adlı tüzel kişiliği olan ve özel hukuk hükümlerine tabii bir işletme haline getirildi. Daha geniş bir statü ile çalışmaya başlayan işletme; şehre verilen 32 ton su, 300 km şehir şebekesi ve 8 bin işletmelerini devraldı. 1950 yılından sonra faaliyetleri hızlı bir şekilde gelişti. İlk önce dağınık olan birimleri bir araya toplayan yeni bir işletme binası inşa edildi. Atlı Spor klüpüne ait 12.200 metrekare arazi satın alınarak yapılan işletme binası 1952 yılında tamamlandı. 1991 yılında taşınılan ve halen kullanılan ASKİ binası yapılana kadar çalışmalar söz konusu bu binada sürdürüldü. Bu dönemde yer altı sularından azami fayda sağlama projesi çerçevesinde 95 adet kuyu açılarak günde 120.000 metreküp su artırımı sağlandı Çubuk-1 barajından daha fazla su alabilmek için Dışkapı Süzgeç Arıtma Tesisi’nin kapasitesi 3 kat artırılarak günde 75 bin metreküp su artırır hale getirildi. 1960’lı yıllarda ASU Umum Müdürlüğü sınırlı kaynakları ve rutin işleri nedeniyle yetersiz kalınca DSİ Genel Müdürlüğü devreye girer ve yapılan barajlarla su sorununun çözümünde ciddi adımlar atılır. 1964 yılında Çubuk-2 barajı, 1965’de Bayındır ve 1967’de Kurtboğazı Barajı kullanıma girer. 1968-1969 yıllarında Camp Harris Mesara ortaklığına şehrin 2020 yılına kadar ihtiyaçlarını karşılayabilecek "Ankara Şehri Su ve Kanalizasyon Master Planı" yaptırılır. Plan çerçevesinde 1985 yılında Çamlıdere Barajı, 1984 yılında İvedik Su Arıtma Tesislerinin 1.ünitesi işletmeye alınır.

Kale içinde font borularla su getirme çalışması.

ASKİ DÖNEMİ

1980 sonrasında oluşturulan Büyükşehir Belediye yönetimi modelinde, belediyelere bağlı su ve kanalizasyon teşkilatları yeniden organize edildi. İlk olarak 23.11.1983 tarih ve 2560 sayılı Kanun ile İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) Genel Müdürlüğü kuruldu. 1983 yılında kuruluş kanununda düzeltmeler yapıldı. 5.6.1986 tarihinde 3305 sayılı kanun ile İSKİ kuruluş kanununun diğer Büyükşehir Belediyeleri ne de uygulanacağı hükmü getirildi. Bu kanun gereğince, ASU kuruluş kanunları hükümleri yürürlükten kaldırıldı. Ankara Sular İdaresi Umum Müdürlüğü, Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) Genel Müdürlüğü’ne dönüştürüldü.