Hürrem Sultan Kökeni
Lehistan Krallığı'nın sınırları içerisinde bulunan Rutenya'da[2] doğdu. Tatar akıncılar tarafından 1520 tarihinde 20'li yaşlarında Rutenya'den kaçırılmış[1], Kırım Hanı'nın himayesine girmiştir daha sonra Osmanlı sarayına sunulmuştur.
16. yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmiyordu. Ama daha sonraki kayıtlara göre mesela 19. yüzyılın Ukrayna'daki ilk kayıtlarına göre Anastasia (Kısaca Nastia) Polonyalıların geleneğinde, Aleksandra Lisowska olarak bilinir. Genelde Hürrem Sultan ya da Hürrem balsaq sultan olarak bilinirdi; Avrupa dillerinde Roxolena, Roxolana,Roxelane, Rossa, Ruziac, Türkçe'de Hürrem (Farsça kökenliخرم Hürrem), neşeli olan kişi ve (Arapçada Kerîme -كريمة) Soylu olan kişianlamına gelir. Roxelana, onun gerçek ismi olmayabilir ama takma adı onun Ukraynalı soyuna ait olan (Günümüze ait yaygın isim Ruslana) ve doğu slav ismi olan, Roxolany ya da Roxelany, şimdiki Ukrayna halkında 15. yüzyıldan sonra kullanılıyordu.
Hürrem Sultan Saraydaki yaşamı
Hürrem Sultan saraya geldiğinde Kanuni'nin Manisa valisi iken birlikte olduğu Mahidevran Sultan'dan Mustafa isimli bir oğlu vardı.
Hürrem Sultan, Kanuni Sultan Süleyman'a bir kız, dört oğlan çocuğu doğurdu. En büyük oğlu Mehmet Şehzade tahta çıkamadan öldü. İkinci oğlu Selim tahta çıktı. Diğer çocukları da Beyazıt Cihangir Şehzadeleridir. Kızı Mihrimah Sultan'ı Vezir-i Azam Rüstem Paşa ile evlendirdi.
Devlet yönetiminde etkili olan Hürrem Sultan, İran savaşını destekledi. Ruslar ve Lehlerle barış içinde yaşanılmasını sağladı. Bu dönemde Ruslar Kazan ve Astrahan Hanlıklarına hakim olup doğuya doğru yayılmaya başladılar.
Hürrem Sultan 18 Nisan 1558 tarihinde eşi Kanuni Sultan Süleyman'dan 8 sene önce 52 yaşındayken ölmüştür. Oğlu II. Selim'in tahta çıkışını göremedi. Süleymaniye Camisi Külliyesi içinde kendisi için yaptırılan türbeye gömüldü. Türbenin iç duvarları bir cennet bahçesini tasvir eden İznik çinileriyle kaplıdır.
Hürrem Sultan
خرم سلطان
Alexandra Lisowska |
Hürrem Sultan'ın Latince Rossa Solymanni uxor başlıklı16. yüzyılda yapılmış bir yağlı boya tablosu |
Doğum |
Alexandra Anastasia Lisowska
1500-1506 civarı
Rutenya, Lehistan |
Ölüm |
18 Nisan 1558
İstanbul |
Yattığı yer |
Süleymaniye Camii
|
Diğer adı |
Rokselana |
Dini |
Doğumunda Ortodoks veyaYahudi, daha sonra İslam |
Eşi |
I. Süleyman (Kanuni-Sultan-Süleyman) |
Çocukları |
II. Selim, Mihrimah Sultan, Şehzade Cihangir, Şehzade Bayezid veŞehzade Mehmed |
Hürrem Sultan Hayır İşleri
Hürrem Sultan İstanbul'da günümüzde onun adıyla anılan Haseki semtinde, Mimar Sinan'a Haseki Külliyesini yaptırmıştır. 1538-1550 yılları arasında inşaatı tamamlanan külliyenin içinde bir hamam, medrese ve hastane bulunmaktadır. Günümüzde T.C. Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak tanınan bu hastane Türkiye'de kesintisiz hizmet vermekte olan en eski hastane olma özelliğini taşır.
Hürrem Sultan ayrıca Ayasofya Camii civarında yardıma muhtaç ve fakirlerin karnını doyurmak için bir mutfak yaptırtmıştır.
Hürrem Sultan Ölümünden sonra
Hürrem Sultan Avrupa'da, modern Türkiye'de ve batıda birçok resim, müzik ve bale gibi tarihi çalışmalara konu olmuştur.Joseph Haydn'in 63. senfonisini örnek verebiliriz. Eserler Ukraynalılar tarafından yazılmıştır ama genelde İngilizce, Almanca ve Fransızcadır.
Hürrem Sultan'ın doğduğu yer olduğuna inanılan Ukrayna'nın Rohatyn kentinde bir Hürrem Sultan anıtı bulunmaktadır. 2007 yılında, Ukrayna'daki bir liman kenti olan Mariupol'daki Tatarlar Hürrem Sultan'ın onuruna bir cami açmıştır.
Hürrem Sultan Hakkında yapılan eserler
- Erhan Afyoncu, Muhteşem Süleyman; Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2011. ISBN: 9786054052554
- Moskof Cariye Hürrem, Demet Altınyeleklioğlu'nun Hürrem Sultan hakkındaki romanı.
- Joseph Haydn 63. Senfoni
- Hürrem Sultan, 2003 yılında Star TV'de yayınlanmış TV dizisi.
- Aşk-ı Hürrem, Can Atilla'nın dans tiyatrosu eseri
- Demet Altınyeleklioğlu, Moskof Cariye Hürrem, 2009
- Muhteşem Yüzyıl, 2011 yılında Show TV'de yayınlanıyor olan I. Süleyman dönemini anlatan TV dizisi.
Hürrem Sultan Resim Galerisi