İşyeri sahibi 612 bin emekli haczi kıskacında

Birçok vatandaş, emekli olduktan sonra işyeri açıp esnaflık yapıyor. Bu kişiler, 2003'teki kanun değişikliği ile Sosyal Güvenlik Destek Primi yükümlüsü oldu. Ancak çoğu yükümlünün bundan haberi olmadı. SGK da borçluların sayısını bilmiyordu. Maliye'nin 2012'de yaptığı hesaplamada 612 bin emeklinin borcu çıktı.

Emekli olduktan sonra işyeri açıp esnaflık yapanların başı, Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile dertte. Yüz binlerce emekli, birikmiş destek primini ödeyemediği için maaşından haciz yoluyla kesinti riski ile karşı karşıya. Normalde emekli maaşlarına haciz konulamıyor; ancak Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) olan borçlar ile nafaka borçları istisna tutuluyor. Dolayısıyla SGDP borcu olan emeklilerin maaşından kesinti yapılıyor. SGK aslında kaç kişinin destek primi kapsamında çalıştığını tespit edemiyordu. 2012 yılında Maliye Bakanlığı ile yapılan veri alışverişinde prim ödemesi gereken kişi sayısının bilinenin çok üstünde olduğu ortaya çıktı.

Buna göre, destek primi borçlusu 612 bin 518 kişi. Yıllarca ödenemeyen borçlar sebebiyle 800-900 TL maaş alan emeklilerin 10 bin lirayı aşan prim borcu birikti ve toplamda 1 milyar 192 bin TL'ye ulaştı. SGK, 2012'den itibaren borçluların peşine düştü. Uzmanlar, bakkal, terzi ve benzeri küçük işler yapan emeklilerin bu denli yüksek prim borçlarını ödemesinin mümkün olmadığını belirtiyor. Çözüm olarak, haciz yerine birikmiş borçlara af öneriliyor.

Emekli olduktan sonra işyeri açarak çalışanların Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) ile başı dertte. 612 bin emekli, destek primlerini ödeyemedikleri için maaşlarından haciz yoluyla haciz kesintisi yapılmasıyla karşı karşıya. Normalde emekli maaşlarına haciz konulamıyor. Ancak Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) olan borçlar ile nafaka borçları bunun istisnasını oluşturuyor. Bu nedenle destek primi borcu olan emeklilerin maaşlarından kesinti yapılıyor.

SGK verilerine göre 612 bin emeklinin 1 milyar 192 bin lira destek primi borcu bulunuyor. Uzun yıllardır ödenemeyen borçlar nedeniyle 800-900 TL emekli maaşı alan kişilerin 10 bin lirayı aşan prim borçları birikti. Bu borçların ödenebilmesi için geçen yıl emeklilere, taksitle ödeme imkanı getirilmişti. Ancak emeklilerin önemli bir bölümü bu affa rağbet göstermedi. Aftan sonra borçlu sayısı azalacağına artarak 612 bin emekliye çıktı. SGK, destek primi borçlarını tahsil edebilmek için emekli maaşlarından yüzde 25 kesinti yapıyor. Uzmanlar, bakkal, terzi ve benzeri küçük işler yapan emeklilerin bu denli yüksek prim borçlarını ödemelerinin mümkün olmadığını, birikmiş destek primi borçlarına af çıkarılması gerektiğini belirtiyor.

2003 yılına kadar yalnız emekli olan esnaftan kesilen destek priminin kapsamı, bu tarihten sonra bütün emeklileri kapsayacak şekilde genişletildi. Böylece işçi ve memur emeklileri, işyeri açarak çalışmaları halinde destek primi ödemek zorunda kaldı. Yüzde 10 olarak uygulanan destek primi, Sosyal Güvenlik Reformu ile 2008 yılından itibaren kademeli olarak artırılarak yüzde 15'e çıkarıldı.

2003 yılında kanun değişikliği ile işyeri açan işçi ve memur emeklileri destek primi yükümlüsü olurken emeklilerin büyük bölümünün bu durumdan haberi dahi olmadı. Bu nedenle prim borçlarını ödemedi. SGK da kaç kişinin destek primi kapsamında çalıştığını tespit edemedi. 2012 yılında Maliye Bakanlığı ile yapılan veri alışverişinde destek primi ödemesi gereken kişi sayısının bilinenin çok üzerinde olduğu ve bu kitlenin önemli bir bölümünün destek primi ödemesi yapmadığı ortaya çıktı. Bu tarihten itibaren SGK birikmiş alacaklarının peşine düştü.

Ancak küçük esnaflık yapan pek çok emeklinin biriken borçları ödeyecek gücü olmadığı için tahsilat girişimleri başarılı olamadı. Geçen yıl bir af çıkarılarak faizlerde indirim ve taksitlendirme imkanı sunuldu. O tarihte 480 bin kişi olan destek primi borçlusundan 250 bin kişisi affa başvurdu. Gelinen noktada af için başvuranların borcunu ödemediği ve destek pirimi borçlularına yenilerinin eklendiği görülüyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik'in, CHP Ankara Milletvekili Sinan Aygün'ün soru önergesine verdiği cevap, tablonun adeta kangrene dönüştüğünü ortaya koyuyor. Buna göre SGDP borçlu sayısı 612 bin 518 kişi. Bu kişilerin toplam 1 milyar 192 bin TL prim borcu bulunuyor. Bu borcun 346 bin kişiye ait olan 1 milyar liralık kısmı 2008 yılı öncesine ait. 266 bin kişiye ait olan 191 milyon liralık tutar ise 2008 sonrasında biriken borçlar.