Sigorta İşe Giriş İşlemleri

Sigortalı işe giriş işlemleri

5510 sayılı Kanunun 4/a (SSK) bendi kapsamında sigortalı sayılanların sigortalı hak ve yükümlülükleri çalışmaya, mesleki eğitime veya staja başladıkları tarihten itibaren başlamaktadır.

Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi kapsamında sigortalı sayılanların;

• Devamlı nitelikteki işyerlerinde en geç çalışmaya başladıkları tarihten önce,
• İnşat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde en geç çalışmaya başladığı gün,
• Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde,
• SGK'ya ilk defa işyeri bildirgesi verilen işyerlerinde sigortalı çalıştırılmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde işe alınacakların en geç işyerinin tescil tarihinden itibaren bir ay içinde,

SGK'ya e- sigorta yoluyla sigortalı işe giriş bildirgelerinin gönderilmesi gerekmektedir.

Sigortalı İşe Giriş ve İşten Ayrılış Bildirgeleri

Sigortalı işten çıkış işlemleri

5510 sayılı Kanunun 4/a (SSK) bendi kapsamında sigortalı sayılanların sigortalılıkları, hizmet akdinin sona erdiği tarihte sona ermektedir.

Buna göre, 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan sigortalılığı sona erenlerin bildirimlerinin SSK'ya sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle sigortalılığın sona ermesini takip eden on gün içinde e-sigorta yoluyla yapılması gerekmektedir.

Stajyer öğrencilerin sigortalılığı

Sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca;

— 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası,

— Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı 82 nci maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası,

uygulanmakta olup, bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri de uygulanmaktadır.

Buna göre, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilerin; sigorta primleri Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) veya öğrencilerin eğitim gördüğü okulları tarafından, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 46 ncı maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerin sigorta primleri ise MEB ve eğitim gördükleri yüksek öğrenim kurumları tarafından SSK'ya ödenmektedir.

Dolayısıyla, yukarıda belirtilenler dışında resmi veya özel eğitim kurumlarında öğrenimleri devam ederken, bu süre içerisinde herhangi bir işyerinde hizmet akdine istinaden çalışan öğrenciler için 5510 sayılı Kanunda herhangi bir istisna hükmü yer almadığından, bunların diğer işçiler gibi sigortalı olarak hizmet akdine istinaden çalıştıkları işyeri işverenince Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilerek primlerinin ödenmesi gerekmektedir.

2004 öncesinde işveren işçisi için işe giriş bildirgesi verir, her ay kaç kişi çalıştırdığını ve kaç para ödediğini SSK'ya bildirip primleri öder, sonra da her 3 veya 4 ayda bir dönem bordro-suyla primleri kimler için ödediğini listelerdi. Çoğu kez işverenler primi öder ama cezası olmadığından bordro vermezdi.

SORUM ŞU:

• 1980'de ilk işe giriş yapılmış ancak prim yatıp yatmadığını bilmiyorum.
• 1980-1988 yılları arası hiç prim yatırılmamış.
• 1988'de birkaç ay prim yatırılmış SSK'ya.
• 1990-1997 yılları arası Bağ-Kur'a prim yatırılmış.
• 1997-2007 yılları için 6111 sayılı Kanun'a göre borçlandırılmış ancak borç ödenmemiş.
• 1997'den bugüne kadar SSK'ya prim yatıyor.

Sayın okurum, yakınınızın 1980 yılında işe girişi var ama SSK hizmet cetvelinde gün ve kazanç görünmüyorsa buna "günsüz işe giriş" adı verilir. Bu durumun iki sebebi olabilir; ya işveren o tarihlerde var olan "Aylık Sigorta Prim Bildirgesi" ve "Dört Aylık Sigorta Dönem Bordrosu"nu verdi ama her iki belge arasında mutabakatsızlık var olduğundan SSK işleme almadı veya çalışma gün ve kazançları gösteren "Dört Aylık Sigorta Dönem Bordrosu" verilmedi. Eğer birinci alternatifteki gibi mutabakatsızlık varsa ilk işe giriş bildirgesi verilen SSK Sigorta Müdürlüğü'nün arşivinde değil, mutabakatsız dönem bordroları, eski adıyla bordro kontrol servisinin bir köşesinde bekliyordur ve yakınınız bu servisten araştırtıp sonuca gidebilirse mahkemeye gerek yok.

Eğer bu yoldan sonuca ulaşılamazsa iki seçenek var. Hemen ilk işe giriş günü için SSK'yı (istiyorsanız hem de işvereni) iş mahkemesinde dava edip bir günlük hizmet tespit davası açacaksınız. Dava açmazsanız bu defa 1988 yılı başlangıç kabul edilir.

YALNIZ SİZ DEĞİLSİNİZ

Karşılaşılan durum sizin yakınınız gibi pek çok insanın başına gelen bir olay olduğu için konuyu biraz açacağım.

Bir işveren, işçi aldığı zamandan sonra olmak kaydıyla (o zamanki kanunlar gereğince) 1 ay içinde SSK'ya işe giriş bildirgesiyle bildirmek zorundaydı. Ayrıca her ay aylık sigorta prim bildirgesi ve her üç ayda bir (o zamanlar) üç aylık dönem bordrosuyla SSK'ya çalışanını bildirmek zorundaydı, ama 1993 yılına gelinceye kadar bu belgelerin verilmemesinin (özellikle yakınınızın işini bozan dönem bordrosunun) cezası ya hiç yoktu ya da çok düşüktü. Bu nedenle de işverenler, bir işçisi emekli oluncaya kadar SSK'ya dönem bordrosu vermezdi.

Ancak burada SSK'nın da hatası var; işe girişi bildirilen (ki o zamanlar çalıştıktan sonra bildiriliyordu) sigortalının dönem bordrolarının SSK'ya verilip verilmediğini araştırması gerekir ve eksiklik varsa kendi kanunu (506 sayılı Kanun, 78-79'uncu maddeler) gereğince işverenden istemesi ve işverenin de vermemesi halinde resen (kendisi) düzenlemesi gerekirdi.

Yani, işveren işe giriş bildirgesi veriyor, ama dönem bordrosunda gün ve kazanç bildirmediği için SSK bu işe girişi geçerli saymıyor. Aslında 506 sayılı Kanun'un 79. maddesi gereğince en azından işe giriş günü için işverenden gün ve kazanç bildiren dönem bordrosu istemeli, işveren vermezse resen düzenlemeli. İşverenin ve SSK'nın görevlerini yapmamalarının vebali çalışanlara çektiriliyor.

YARGITAY'IN GÖRÜŞÜ

Ne var ki Yargıtay bu konuda SSK gibi düşünmüyor ve işe giriş bildirgesinin verildiği günü sigortalılık süresinin başlangıcı saydığı gibi, işe giriş bildirgesinin verilmiş olması nedeniyle en az bir günlük çalışmanın var olduğunu kabul etmeye devam etmektedir. (Yarg.10. Huk. Dai. 5259/5152, 20.06.1995)

ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Genel olarak, 506 sayılı Kanun'un 79'uncu maddesine göre açılacak olan "Bir Günlük Hizmet Tespit Davası" işten ayrılınan yılı takip eden yılbaşından itibaren beş yıl içinde açılmalıdır. Beş yıl geçtikten sonra açılacak davalar, hak düşürücü süre geçtiği için hemen reddedilmekte. Ancak yine Yargıtay bu konuda sigortalılardan yana tavır koymuş ve işe giriş bildirgesi verilmiş, ama dönem bordrosu verilmemiş olaylarda bu beş yıllık zamanaşımı süresinin geçerli olmayacağı kararını vermiştir.

Uygulanan para cezaları ve sigorta primi teşviklerinden 1 yıl süreyle yararlanamama yaptırımı dikkate alındığında çalışanların sigortalılıklarının sağlanması ve sigortalı işe giriş ve işten çıkış işlemlerinin süresinde yapılması eskisinden çok daha önemli hale gelmiştir.

Sosyal güvenlik mevzuatı yönünden sigortalı işe giriş ve çıkış işlemlerinin süresinde yapılmaması veya geç yapılması halinde idari para cezası, gecikme cezası/gecikme zammı, 5 puanlık prim indirimi ve bazı istihdam teşviklerinden yararlanamama gibi mali yaptırımlarla karşılaşılabileceği gibi, geriye yönelik olarak verilecek sigortalı işe giriş, aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı da işyeri kayıt ve belgelerinin denetim elemanlarınca incelenmesi gündeme gelebilecektir.

İşyerlerinin söz konusu durumlarla karşılaşmaması için sigortalı işe giriş ve sigortalı işten çıkış işlemleri ile stajyer öğrencilerin sigortalılıkları ile ilgili aşağıdaki hatırlatmaların yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.