Tüm Yönleriyle Kıdem Tazminatı Fonu

İşçi için olumlu yönleri;

1-Her dönem kıdem tazminatlı olacak;

Şu andaki uygulamada, aynı işveren emrinde en az bir tam yıl çalışmış olmak ön şartıyla, işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde işten ayrılmak gerekiyor. Fon gelirse tıpkı SSK primi ödenir gibi işçi adına işvereni her ay Fona para ödeyecek ve işyerinden kıdem tazminatı alacak şekilde ayrılma olmasa bile fonda kişi adına para birikecek. En önemlisi 3-5 ay çalışıp ayrılanın ömrü boyunca kıdem tazminatı alabilme hakkı olmadığı halde fon gelirse olacak.

Çünkü, işveren her işçi için fona her ay fon primi ödeyecek. Özellikle taşaron şirket işçileri ben paramı hangi taşarondan alacağım derdinden kurtulacaklar.

2-Fon kişisel hesap şeklinde olacak

Fon ile ilgili düzenleme henüz tasarı taslağı aşamasında olsa bile getirilmek istenen düzenlemeye göre herkesin fona ödenecek primi kendisine ait olacak ve son beş yıllık ücret ortalamasına göre fona prim ödenen her yıl için bir brüt maaş tutarında ödeme yapılacak.

3-İşveren fona, fon işçiye ödeyecek

İşçi için olumlu yönlerden birisi kıdem tazminatının işverence değil, fon tarafından işçiye ödenecek olmasıdır. İşverenin işçi adına fon primini ödemiş olup olmamasının bir önemi yok. Fon primi işverenden alacağından işvereni fona borçlu olsa bile işçi fondan şartları oluşunca parasını alabilecek. Kıdem tazminatının borçlusu işveren değil fon olacak.

4-Fondan üç şekilde para çıkacak

Şimdiki halde 1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun 14 üncü maddesine göre, en az bir yıl aynı işveren emrinde çalışmış olmak kaydıyla, işten ayrılma halinde yedi hal ortaya çıktığında işçi kıdem tazminatını alabilmekte iken, fon gelirse fondan üç şekilde para alınabilecek.

• Emekli olunca kendisi,
• Ölünce geride kalanları,
• Fonda adına 10 yıl prim ödendiğinde isteği üzerine kendisine,

5-İşçilerin kıdem tavanı artacak

İşçiye son brüt ücreti tutarında her yıl için bir brüt maaş kıdem tazminatı ödeniyor ama bu rakamın tavanı var. Tavan da en yüksek devlet memuru olan başbakanlık müsteşarına ödenen bir yıllık ikramiye kadardır. Bu rakam 2011 yılı ikinci dönemi için 2,731.85 TL.'dir. Ücreti bundan yüksek olsada işçi ancak her yıl için bu kadar tazminat alabilir. Fon gelirse (tasarı değişmezse) SGK'ya bildirilen tavan ücret 5440,50 TL baz alınacağından işçilerin fondan alacakları tazminat da fazla olacak.

İşçi için olumsuz yönleri;

1-Kıdem tazminatı alma halleri azalıyor

Halen, yedi hal oluştuğunda işveren işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. İşyerinde en az bir tam yıl çalışmış olmak koşuluyla, bunlar;

• 1-İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,
• 2. İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,
• 3. Erkek çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,
• 4. Emekli olmak amacıyla işçi işi bırakırsa,
• 5. Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa, (15 yıllık sigortalılık süresi ve bu süre içinde 3600 günü varsa işçinin isteği üzerine,)
• 6-Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakırsa,
• 7-İşçinin ölmesi,

hallerinde her çalışma yılına bir brüt maaşları tutarında kıdem tazminatı ödenir.

Fon gelirse bu haller azalacak, mesela askere giden, 15 yılı tamamlayan, evlenen veya işten çıkan ve çıkarılan işçi kıdem tazminatı alamayacak.

2- İşsizlik devresi parasız geçecek

Kıdem tazminatının en önemli işlevlerinden birisi işçinin gerek işten çıkma ve gerekse çıkarılma halinde kıdem tazminatı alması ve işsiz kaldığı, iş aradığı dönemde bu parasını harcamasıdır. Fon gelince bu tür bir uygulama olmayacağından işçinin, iş arama ve işsizlik dönemi parasız geçecektir. Bu dönemde İşsizlik Sigortası Fonundan işsizlik ödeneği alabilme durumu da olabilmektedir ama bugünkü haliyle işsizlik ödeneği işçinin alıştığı yaşam seviyesini koruyacak düzeyde ödenek vermemektedir. (en düşük 334, en yüksek 669 TL)

3- Fon'un geleceği belirsiz

Getirilmesi düşünülen Kıdem Tazminatı Fonu'nun en büyük handikaplarından birisi fonu devletin yönetecek olmasıdır. Eski Tasarrufu Teşvik Fonu (TTF), eski Konut Edindirme Yardımı Fonu (KEY) ve halen yaşama mücadelesi veren İşsizlik Sigortası Fonu gibi amacı dışında kullanılma ve fonun gelirlerinin devletçe çarçur edilmesi tehlikeler mevcuttur. Mesela asla amacı dışında kullanılmayacak denilen İşsizlik Sigortası Fonu şu an devlet tarafında, GAP müteahhitlerine, bölünmüş yol çalışmalarında harcanmaktadır. Mesele 2011 Haziran ayı Fon verilerine göre; İşsizlik Sigortası Fonundan geçmiş yıllarda 9.202.720.793,23.-TL GAP kapsamında Hazine Müsteşarlığı hesaplarına aktarılmıştır. 2011 yılında ise 253.163.254,75.-TL aktarım yapılmıştır.

Bu sebeple Kıdem Tazminatı Fonu kurulması, kıdem tazminatının kaldırılmasının yıllara yayılması anlamında gelecektir. Yıllar süresince de devlet işverenlere ödettiği fon primlerini tepe tepe kullanacak, ilk ödeme 10 yıl sonra olacağı için de 10 yıl sonra iktidarda olan hükümet de geçmiş hükümetleri suçlayıp, fonda para yok diyecektir.

4- Kıdeme esas ücret de düşecek

Halen geçerli olan kanunlara göre kıdem tazminatı ödenirken 30 günlük ücret bulunurken, geriye doğru bir yıl içinde işçiye ödenen her türlü maddi menfaatler dikkate alınmaktadır. Yani, servisler, işyerinde verilen yemekler, özel sigorta yardımları gibi para ve para ile ölçülebilen her türlü ödemeler kıdem tazminatında dikkate alınıyor ama fon gelirse bu iş bitecek. Sadece işçinin (işverence SGK'ya bildirilen) brüt ücretine göre fona prim ödeneceğinden işçilerin kıdem tazminatına esas ücretleri düşecektir.

5-Kayıtdışı çalışanların kıdemi yok olacak

Ülkemizde, gerçekte brüt ücreti 2500 YTL olan bir çalışanın, SSK'ya asgari ücret olan 837 YTL'den bildirildiği bilinen kayıtdışılıklardan biridir. İşte bu işçi şu an işten kıdem tazminatı alma hakkıyla ayrıldığında muhatap işveren olduğu için gerçek ücreti olan 2500 YTL'den ödenmesini temin edebilmektedir. Kıdemi işveren değil de 10 yıl sonra fon öderse 837 YTL'yi dikkate alarak ödeyecektir. Tabi, tamamen kayıtdışı olanlar da işyerlerinden ayrılırken, sigortasız da olsalar işverenden kıdem tazminatı alabilmektedirler ama fon gelirse, fondan tek kuruş alamayacaklardır.

6- Gazetecilerin kıdemine tavan gelecek

Fon gelirse SGK'ya bildirilen tavan ücret baz alınacağından 5440,50 TL. halen 5953 sayılı Basın-İş Kanunu gereğince kıdem tazminatı alan kamuoyunda 212'li denilen basın çalışanlarının kıdem tazminatı tavanı da bu rakam ile sınırlı olacak. Aylık brüt ücreti bu rakamdan yüksek olan basın çalışanları Fondan sonra kıdem tazminatını tavanlı olarak alacaklar.