Ukrayna

Tarih 

Ana madde: Ukrayna tarihi

Ukrayna adı, Eski İslav Dili'nde "sınır ülkesi" anlamına gelmektedir; ancak şimdi bilimsel çevrelerde başka görüşler de vardır.Eskiden Ukraynaya Rutenya da denilmekteydi. Ukrayna, Slavlar'dan önce sırayla İskitler,(Sakalar) Hunlar, Hazar Kağanlığı, Kıpçaklar ,Peçenekler, Kumanlar, Oğuzlar ve Altınordu Devleti, Osmanlı Devleti tarafından kontrol edilmiştir. Günümüzde Ukrayna'nın başkenti olan Kiev 9. yüzyılın ortalarına kadar Hazar Kağanlığı'nın bir parçasıydı.Peçenekler Kiev şehrine Türkçe Sambat adını vermişlerdi.860yılı civarında Viking kralı Rurik'in komutanları tarafından Hazar Kağanlığının elinden alındı ve Kiev Knezliği'nin bir parçası oldu. 14. yüzyılda Ukrayna topraklarının doğu kısmı Kiev dahil Litvanya Grandüklüğü'nün eline geçti. Batı kısımlar ise Lehistan Krallığının bir parçası haline geldi.

İlk Kazak Hetmanı Bohdan Khmelnytsky

16. yüzyıl ortalarında Dinyeper ırmağı boylarındaki Zaporizya bölgesinde yaşayan bazı gruplar örgütlenerek devletimsi bir birlik oluşturdular. Kozak, Kosak, Cossack, Kossak, Kazak, Rus Kazakları olarak da adlandırılırlar [1]) Ukrayna ve Güney Rusya yerli halklarının karışımı ile 15. yüzyıldolaylarında Don ve Dinyeper nehirleri civarında ortaya çıkan etnik topluluk.[2] Kazaklar'ın bugün Kazakistan'da yaşayan Türk topluluğuyla bir alakaları yoktur. Kazak sözcüğü eski Türkçedemaceracı-özgür insan anlamındadır.

Kendilerine Kazak adını veren bu savaşçı insanlar Lehistan, Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusyası'nı talan ederek geçimlerini sağlıyorlardı. 1648 yılında Bohdan Khmelnytsky'nin önderliğindeki Kazaklar Lehistan'a karşı büyük bir ayaklanma çıkardılar. Rusya'nın desteğiyle çıkarttıkları bu ayaklanmada başarılı olan Kazaklar Lehistan'dan özerklik kazanarak Zaporizya'da tarihteki ilk Ukrayna devleti olan Kazak Atamanlığını kurdular. 17. yüzyılın ikinci yarısında bu bölge Lehistan, Osmanlı Devleti ve Çarlık Rusyası arasında büyük çekişmelere sahne oldu. Ancak Lehistan ve Osmanlı Devleti'nin zayıflaması üzerine bu durumdan Rusya karlı çıktı. 18. yüzyılın sonunda Lehistan'ın parçalanması sonucu Rusya Ukrayna'nın büyük bir bölümüne el koydu.

Turuncu Devrim (2004)

I. Dünya Savaşı'ndan sonra 1919 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyetikuruldu. Bu cumhuriyet 1922 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne katıldı.II. Dünya Savaşı başladıktan sonra 22 Haziran 1941 tarihinde Alman Wehrmachtbirlikleri Sovyetler Birliğine girdiler. İşgal döneminde 5-8 milyon civarında Ukraynalı yaşamını kaybetti. 500 bin civarında Yahudi Alman Nazileri tarafından öldürüldü.

Ukrayna'nın Sovyet dönemi tarihindeki en önemli olaylardan birisi de 16 Nisan 1986yılındaki Çernobil reaktör kazasıdır. Bu kazadan dolayı ortaya çıkan radyoaktif serpinti 350.000 kişinin olay bölgesinden uzaklaştırılmasına neden oldu. 8 Aralık1991 yılında Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna ortak bir karar alarak Sovyetler Birliği'ni resmen ortadan kaldırmaya karar verdiler. Bağımsız Devletler Topluluğu ilan edildi ve Ukrayna bağımsız bir ülke haline geldi. 2004 yılında Ukrayna tartışmalı bir ülke başkanlığı seçimi yaşadı. Turuncu Devrim adı verilen protestolar sonucu seçimler yenilendi ve Viktor Yuşçenko devlet başkanı seçildi.

Etnik Köken 

Ukrainlerin Ukrayna içindeki yayılım alanı

Eski zamanlarda Ukrayna'ya Rutenya da denilmiştir. Bilimsel açıdan en yaygın olarak kabul edilen görüş, Ukraynalıların, Rusların ve Belorusların (Beyaz Rusların), tahminen 14-16. yüzyıllarda Doğu İslav kavimlerinden kaynaklanmış olmaları şeklindedir. Öte yandan, Sovyet kaynakları ve günümüz Rusya Federasyonu'nda kabul edilen kaynaklar, Ukraynalıların ve Belorusların, Ruslardan geldiklerini söyler. Ancak 8-9. yüzyıllarda kurulan, merkezi çağdaş Ukrayna'nın başkenti Kiev'de bulunan ve sonradan Kiev Rus Devleti adı verilen devlette eski İslav Kavimlerinin temsilcilerinin yaşadıkları bir gerçektir ve mevcut vakayinamelerde ulus olarak Rus, Ukraynalı adı geçmiyor.

Bu konuda, günümüz Ukrayna'sında yaygın kaynaklar aslında Rusların Ukraynalılardan kaynaklandığını iddia eder. Yaklaşık 14. yüzyıla kadar varlığını sürdüren Eski Kiev Rus devletinde yaşayan ulus, Ukraynalılarmış; Moğollar geldikten sonra Ukraynalılar'ın çoğu Kiev'i terk edip, Kuzeye doğru göç etmeye başlamış ve sonra, yeni bir devletin başkenti olacak Moskova adlı bir kenti kurmuşlar. Yeni devletin adı, Moskova Rus Devleti, sonra Rus Çarlığı sonra da Rus İmparatorluğudur. Yani bu görüşe göre, günümüzde Moskova'da ve etrafında yaşayan ulus, Kiev'den gelen Ukrayna kökenli ulusmuş; Kiev'de ve Ukrayna'da günümüzde yaşamakta olan ulus ise, Ukraynalı ve Moğol-Tatar karışımıymış diye bir görüş de yaygındır. Ruslar, SSCB zamanında Ukraynalılara yoğun bir şekilde baskı yapmışlar onlara Rus kültür ve dilini yoğun bir şekilde aşılamışlardır. Öyleki, Ukraynalıların ayrı bir ulus olduğunu düşünenler hapse atılmışlar baskı altına alınmıştır. Yoğun baskılar sonucu Ukraynalılar ayrı bir ulus olduklarını ayrı bir dil konuştuklarını yıllarca kimseye anlatamamışlardır. Bağımsızlıktan sonra Ukrayna dili resmi dil olmuş okullarda ve günlük yaşamda Ukrayna dili yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır.

Ukraynalı kimliğini oluşturan etnik topluluklar şunlardır:[2]

Simperopol

1. Ukrainler (% 73,8)
2. Ruslar (% 10,3)
3. Beyaz Ruslar (% 0,6)
4. Kırım Türkleri (% 7,5)
5. Moldovalılar (% 0,5)
6. Bulgarlar (% 0,2)
7. Macarlar (% 0,3)
8. Romenler (% 0,3)
9. Lehler (% 0,3)
10. Yahudiler (% 0,2)
11. Yunanlılar(% 0,2)
12. Ermeniler (% 0,2)
13. Tatarlar (Kazan Tatarları) (% 0,1)
14. Çingeneler (% 0,1)
15. Azeriler (% 0,1)
16. Gürcüler (% 0,1)
17. Almanlar (% 0,1)
18. Gagavuzlar (% 0,1)

Ekonomi

Tüm SSCB devletlerinde olduğu gibi Ukrayna'da da ekonomi ve üretimin bütün sektörleri başta Rusya olmak üzere diğer Sovyet Cumhuriyetlerine bağlıydı. 1991'de SSCB dağıldıktan sonra Ukrayna'da bir çok fabrika, işletme kalmıştı ancak yeni kurulan ülkeler derin ekonomik ve siyasal krizler yaşamakta oldukları için Sovyetler zamanındaki ilişkiler kesilmişti; işletmeler, fabrikalar çalışamıyordu. Yeni piyasa koşullarında ekonominin yeniden yaşama dönüştürülmesi ve canlandırılması yıllarca sürdü; haksız özelleştirme sonucu SSCB'den kalan fabrikaların çoğu yeni oligarşinin temsilcilerine neredeyse bedava satılmıştı.

Şimdi Ukrayna'nın ekonomisi canlanmış durumda, çok iyi çalışmaktadır. Ukrayna'da maden kömürü rezervleri çoktur, ancak yeni teknolojilerin yetersizliği nedeniyle maden kömürü çıkarımı pek gelişmiş değil, ocaklarda sık sık gaz patlamaları meydana gelir. Başlıca ihracatlar, maden kömürü, büyük çaplı borular, hurda demir; Ukrayna'da tarım gelişmiştir ancak AB ve WTI (DTÖ) engelleri yüzünden tarım ürünleri fazla ihraç edilmiyor. Doğalgaz konusunda Ukrayna, tüm Avrupa gibi Rusya'ya bağlıdır; petrol konusunda da Rusya'ya ve Asya ülkelerine bağımlılık söz konusudur. Ukraynada sıradan yurttaşların yaşam düzeyi orta; yoksul sayılabilen insanların sayısı, tüm nüfusun %0,7'si civarında. Aynı zamanda iktidar başında bulunanlar (oligarşi) çok zenginler. 2007-2008 başında enflasyon oranları yükselmiş (2007 - %17; Ocak 2008 - % 2,9).Ukrayna'nın gelişmişlik oranı %87,3 Son yıllarda sanayileşme ve teknoloji büyük bir artış göstermiştir.Sonuç olarak Ukrayna Doğu Avrupa'nın 2.gelişmiş ülkesidir.

Kırım Tatarları

Ana madde: Kırım Tatarları

Kırım Tatarları, ya da Kırım Tatar Türkleri anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan ulustur. Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu teşkil ederler.Yoğun olarak Kırım,Özbekistan, Tuna ırmağı'nın Karadeniz'e döküldüğü bölge (Romanya ve Bulgaristan) ve Türkiye'de yaşarlar. Türkiye'de, 2 milyondan fazla kişinin Kırım Tatar kökenli olduğu tahmin edilmektedir.

Kırım Tatarları, II.Dünya Savaşında Ruslar tarafından Almanlarla işbirliği yaptıkları gerekçesiyle Kırım'dan Sibirya'ya ve Orta Asya'ya sürülmüşlerdir. Bu sürgün esnasında binlercesi trenlerle Sibirya'ya giderken soğuk ve açlıktan yollarda ölmüştür. Daha sonra Kırım'a dönmelerine izin verilmiştir. Bugünkü, Kırım Tatarları Kırım nüfusunun ancak yaklaşık %13 kadarını meydana getirmektedirler ve zaman içinde sürgündeki Tatarlar da geri dönerek yoğunluğu arttırmaktadırlar.

İdari Yapısı 

Ukraynanın İdari yapısı

İdari Bölgeleri   Başkent[3]   Yüzölçümükm²   Nüfus[4]   1.Çerkası Bölgesi Çerkası 20,900 1,402,900  2.Çernigiv Bölgesi Çernigiv 31,900 1,245,300  3.Çernivtsi Bölgesi Çernivtsi 8,100 922,800  4.Kırım Özerk Cumhuriyeti Akmescit 26,100 2,033,700  5.Dnipropetrovsk Bölgesi Dnipropetrovsk 31,900 3,567,600  6.Donetsk Bölgesi Donetsk 26,500 4,841,100  7.Ivano-Frankivsk Bölgesi Ivano-Frankivsk 13,900 1,409,800  8.Harkiv Bölgesi Harkiv 31,400 2,914,200  9.Herson Bölgesi Herson 28,500 1,175,100  10.Hmelynıtskıy Bölgesi Hmelynıtskıy 20,600 1,430,800  11.Kirovograd Bölgesi Kirovograd 24,600 1,133,100  12.Kıyev Bölgesi Kiyev 28,100 1,827,900  Kıyev İli Kıyev[5] 800 2,611,300  13.Lugansk Bölgesi Lugansk 26,700 2,546,200  14.Lviv Bölgesi Lviv 21,800 2,626,500  15.Mıkolayiv Bölgesi Mıkolayiv 24,600 1,264,700  16.Odessa Bölgesi Odessa 33,300 2,469,000  17.Poltava Bölgesi Poltava 28,800 1,630,100  18.Rivne Bölgesi Rivne 20,100 1,173,300  19.Sumı Bölgesi Sumı 23,800 1,299,700  20. Ternopil Bölgesi Ternopil 13,800 1,142,400  21.Vinnıtsya Bölgesi Vinnıtsya 26,500 1,772,400  22.Volın Bölgesi Lutsk 20,200 1,060,700 23.Zakarpatya Bölgesi Ujğorod 12,800 1,258,300  24.Zaporijya Bölgesi Zaporijya 27,200 1,929,200  25.Jıtomır Bölgesi Jıtomır 29,900 1,389,500  Sivastopol İli Sivastopol 900 379,500

Kaynakça 

Dış bağlantılar 

• https://www.ukrayna.org