Litvanya

Litvanya (Litvanya dilinde Lietuva, ya da resmi adıyla Lietuvos Respublika), Avrupa'nın kuzey doğusunda bir ülkedir.

Güneyi Polonya, Beyaz Rusya ve Rusya'nin Kaliningrad bölgesi ile çevrili olan Litvanya Cumhuriyeti'nin kuzeyinde Letonya, doğusunda ise yine Beyaz Rusya bulunur.

Tarihi

Ana madde: Litvanya tarihi

Litvanyalıların soyu M.Ö. 2500 yılları civarında bu bölgeye yerleşen Baltık halklarından gelmektedir. 13. yüzyıl başlarında Litvanya Grandüklüğü'nü kuran bu halk 1377 yılında oldukça geç bir tarihte Hristiyanlığı kabul etti. Litvanya Grandükü Jogaila Lehistan kraliçesi Jagiela ile evlenerek iki ülkenin kader birliğine girmesini sağladı. Ancak iki ülkenin tam anlamıyla birleşmesi 1 Temmuz 1569 tarihinde imzalanan Lublin Antlaşması ile oldu. Böylece 17. yüzyıl Avrupasının en güçlü devletlerinden biri olan Lehistan-Litvanya Birliği kurulmuş oldu.

Litvanya Grandükü ve Lehistan Kralı Jogaila (15. yüzyıl)

Lehistan-Litvanya Birliği Rus çariçesi II. Katerina tarafından 18. yüzyıl sonlarında parçalanınca Litvanya Rusya'nın bir parçası haline geldi. Litvanya ancak I. Dünya Savaşından sonra 16 Şubat 1918 tarihinde bağımsızlığını kazanabilecekti. II. Dünya Savaşı sırasında Litvanya Nazi Almanyası tarafından işgal edildi ve Litvanya'da yaşayan yüzbinlerce Yahudi Holokost sonucu yok edildi. 1945 yılında Sovyet ordusu Litvanya'ya girdi ve böylece Nazi işgali sona erdi. Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ilan edildi. 1941-1952 yılları arasında Litvanya Stalinizm'in en katı örneklerinden birine sahne oldu. 30.000'e yakın Litvanyalı aile Sibirya'ya sürgüne gönderildi.

1980'lerin sonunda Sovyetler Birliği çözülmeye başladı. Baltık Ülkelerinde Sovyet baskısına karşı eylemler yapıldı. 23 Ağustos 1989 tarihinde Litvanya, Letonya ve Estonya'daki halk el ele tutuşarak Tallinn'den Riga'ya oradan da Vilnius'a kadar uzanan 600 kilometrelik bir insan zinciri oluşturarak dünyaya seslerini duyurmayı başardılar. Şarkı Devrimi adıyla anılan bu devrimi takiben 11 Mart 1990 tarihinde Litvanya SSCB'den bağımsızlığını ilan eden ilk Sovyet Cumhuriyeti oldu. 2004 yılında da Litvanya Avrupa Birliği'ne ve NATO'ya üye kabul edildi.

Coğrafyası

Kauno pilis

• Yüzölçümü: 65,200 km²
• Sınırları: toplam: 1,273 km
  • Sınır komşuları: Beyaz Rusya 502 km, Letonya 453 km, Polonya 91 km, Rusya 227 km
• Sahil şeridi: 99 km
• İklimi: Deniz ve kıtasal iklim tipleri arasında geçiş yaşandığı görülür.
• Arazi yapısı: Alçak ovalar, çok sayıda dağınık küçük göller, verimli topraklar.
• Deniz seviyesinden yüksekliği:
  • en alçak noktası: Baltik Denizi 0 m
  • En yüksek noktası: Juozapines/Kalnas 292 m
• Doğal kaynakları: Bataklık kömürü, işlenebilir topraklar
  • Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %39
  • Daimi otlaklar: %9
  • Otlaklar: %6
  • Ormanlık arazi: %31
  • Diğer: %15 (1993 verileri)
• Sulanan arazi: 430 km² (1993 verileri).

Nüfus

• Nüfus: 3,483,972 (Temmuz 2001 verileri)
• Nüfus artış oranı: %-0.27 (2001 verileri)
• Mülteci oranı: 0.15 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
• Bebek ölüm oranı: 14.5 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
• Ortalama hayat süresi:
  • Toplam nüfus: 69.25 yıl
  • erkeklerde: 63.3 yıl
  • kadınlarda: 75.5 yıl (2001 verileri)
• Ortalama çocuk sayısı: 1.37 çocuk/1 kadın (2001 verileri)
• HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.02 (1999 verileri)
• HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 500 den az (1999 verileri)
• HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 100 den az (1999 verileri)
• Ulus: Litvanyalı
• Nüfusun etnik dağılımı: Litvanyalı %80.6, Rus %8.7, Polonyalı %7, Beyaz Rus %1.6, diğer %2.1
• Din: Roma Katolikleri, Lutherciler, Rus Ortodoksları, Protestanlar, Evangelist Hıristiyan Baptistler, Müslümanlar, Museviler
• Diller: Litvanyaca (resmi), Polonyaca, Rusça
• Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
• toplam nüfusta: %98
  • erkekler: %99
  • kadınlar: %98 (1989 verileri)

Yönetim

Vilnius

• Ülke adı: Resmi tam adı: Litvanya Cumhuriyeti
• Kısa şekli : Litvanya
• Yerel tam adı: Lietuvos Respublika
• Yerel kısa şekli: Lietuva
• Eski adı: Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
• Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet
• Başkent: Vilnius
• İdari bölümler: 44 bölge ve 11 belediye: Akmenes Rajonas, Alytaus Rajonas, Alytus, Anyksciu Rajonas, Birstonas, Birzu Rajonas, Druskininkai, Ignalinos Rajonas, Jonavos Rajonas, Joniskio Rajonas, Jurbarko Rajonas, Kaisiadoriu Rajonas, Kaunas, Kauno Rajonas, Kedainiu Rajonas, Kelmes Rajonas, Klaipeda, Klaipedos Rajonas, Kretingos Rajonas, Kupiskio Rajonas, Lazdiju Rajonas, Marijampole, Marijampoles Rajonas, Mazeikiu Rajonas, Moletu Rajonas, Neringa Pakruojo Rajonas,

Palanga, Panevezio Rajonas, Panevezys, Pasvalio Rajonas, Plunges Rajonas, Prienu Rajonas, Radviliskio Rajonas, Raseiniu Rajonas, Rokiskio Rajonas, Sakiu Rajonas, Salcininku Rajonas, Siauliai, Siauliu Rajonas, Silales Rajonas, Silutes Rajonas, Sirvintu Rajonas, Skuodo Rajonas, Svencioniu Rajonas, Taurages Rajonas, Telsiu Rajonas, Traku Rajonas, Ukmerges Rajonas, Utenos Rajonas, Varenos Rajonas, Vilkaviskio Rajonas, Vilniaus Rajonas, Vilnius, Zarasu Rajonas

• Bağımsızlık günü: 11 Mart 1990 (Sovyetler Birliğinden ayrıldı)
• Milli bayram: Bağımsızlık günü, 16 Şubat (1918)
• Anayasa: 25 Ekim 1992
• Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACCT, BIS (Uluslararası İmar Bankası), CBSS (Baltik Ülkeleri Konseyi), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WEU (partner), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), NATO (Kuzey Atlantik Paktı)

Şehirler

Vilnius Catedra

• Kaunas
• Klaipeda
• Šiauliai
• Panevezys
• Alytus
• Marijampole
• Utena
• Taurage
• Palanga
• Nida
• Šventoji
• Druskininkai
• Vilnius